Ana Sayfa
Ýletiþim
Yazar Giriþi
Arama Yap
:
Kategoriler
Astronomi
Bilgisayar
Bilim
Biyoloji
Coðrafya
Diðerleri
Donaným
Edebiyat
Eðitim
Ekonomi
Etkinlikler
Fizik
Güncel
Hayvanlar Alemi
Hobi
Ýcadlar
Ýnternet
Kimdir
Kimya
Mekanlar
Mobilite
Nasýl Çalýþýr?
Otomobil
Oyun
Popüler Yazýlar
Psikoloji
Saðlýk
Sanat
Teknoloji
Ürün Ýnceleme
Yaþam
Yazýlým
Hava Kirliliðini Arttýran Sýcaklýk Ýnversiyonu- Bölüm1
02/12/2014 1:10
Yeryüzünü kuþatan atmosfer, troposfer diye adlandýrýlan alt tabakadan ibarettir. Deniz seviyesinden itibaren yüksekliði 10 km. dir. Bacadan ve egzozdan atýlan kirleticilerin atmosferde daðýlmasýný etkileyen parametreler meteorolojik þartlar ile bölgenin topografik özellikleridir.
Günlük yaþamýmýzý etkileyen tüm meteorolojik olaylar troposferde oluþmaktadýr. Troposferde düþük basýnç þartlarý altýnda, sýcaklýk yükseklikle azalýr. Böyle durumlarda yer seviyesindeki hava kütlesi ve bacalardan atýlan gazlar yükselir ve daðýlýr. Sýcaklýk genelde yerden yükseklikle 0, 65 oC/100 metre oranýnda azalýr. Hava yerden yukarý doðru yükselirken geniþler ve soður. Hava içindeki nem, bulut oluþturmak üzere yoðunlaþýr. Bu þartlar altýnda troposferde hava kirliliði ile ilgili sorun olmaz ve gazlarda çökme meydana gelmez.
Kararsýz (anstabil) ve nötr þartlarda, yere yakýn hava, üstteki havadan daha hýzlý olarak ýsýnýr. Isýnan hava soðuk tabakaya doðru yükselir. Sýcaklýðýn yerden yükseklikle azalmasý, havayý karýþtýrarak bacalardan ve egzozlardan atýlan kirleticilerin daðýlmasýna ve seyrelmesine yardýmcý olur. Bir parsel hava, çevre havasýndan daha sýcaksa bu hava atmosferde kendi sýcaklýðýna, yoðunluðuna ve basýncýna ulaþýncaya kadar yükselir. Böylece kararsýz ve nötr þartlarda bacadan ve egzozdan atýlan gazlarýn atmosferde yükselmesi ve daðýlmasý hýzlý bir þekilde gerçekleþir.
Sýcaklýk Ýnversiyonu
Sýcaklýk inversiyonu, yüksek basýnç þartlarýnýn hakim olduðu günlerde, açýk hava ve sakin rüzgar þartlarýnda meydana gelir. Özellikle açýk hava (bulutsuz) ve sakin rüzgarlý (hýzý düþük) gecelerde, yer infra-kýzýl radyasyonu yayarak hýzlý þekilde soður. Böylece yer ve yere yakýn yüzey, yukarýdaki yüzeyden daha soðuk olur. Bu duruma sýcaklýk inversiyonu denir. Böyle zamanlarda hava kütlesi yukarý doðru deðil daha soðuk ortam olan aþaðý doðru hareket etme meylindedir.
Ýnversiyon, atmosferik þartlarýn en muhtemel sonucunda meydana gelir. Sýcaklýk inversiyonu, bacadan veya egzozdan atýlan kirleticiler olmazsa, genel olarak zararlý sonuçlar oluþturmayan normal bir meteorolojik olaydýr. Sanayi bölgeleri ile þehir içi bölgelerde inversiyon olayý hava kalitesi üzerinde olumsuz etki oluþturabilir. Bacadan atýlan sýcak ve hafif gazlar yükselir, genleþir ve sonra soður. Ýnversiyonlu günlerde bacadan atýlan sýcak kirleticiler yer seviyesinde tutulabilir ve birikebilir. Bu durumda bacalardan ve egzozlardan atýlan kirleticiler inversiyon tabakasý içinde veya altýnda tutulur ve birikmeye baþlar. Bacadan atýlan kirletici miktarý azaltýlmýyorsa ve inversiyon süresi de uzuyorsa o bölgede ciddi hava kirliliði problemi yaþanabilir. Çünkü inversiyonlu þartlarda gazlarýn dikey deðil düþey hareketi ve birikmesi söz konusudur. Ayrýca soðuk hava, sýcak havadan daha yoðundur. Bu durum yer seviyesindeki havanýn ve kirleticilerin yükselmesini ve seyrelmesini önler.
Ýnversiyon tabakasýnýn üzerinde ise sýcaklýk yükseklikle azalmaya devam eder.
Bulutlarla örtülü havalar termal radyasyonu absorbe eder ve radyasyonun yeryüzüne dönmesine neden olur.
Üç temel inversiyon vardýr. Bunlar; radyasyon inversiyonu, çökme inversiyonu ve adveksiyon inversiyonudur.
Bölüm1 : Radyasyon inversiyonu, Çökme Ýnversiyonu
RADYASYON ÝNVERSÝYONU
Yüksek basýnç þartlarý altýnda bulutsuz ve sakin rüzgarlý günlerde radyasyon inversiyonu gerçekleþir. Radyasyon inversiyonu genel olarak geceleri baþlar. Bulutsuz gecelerde yer ýsýsýný hýzlý þekilde yayar. Sonuç olarak hem yer ve hem de yere yakýn hava tabakasý hýzlý þekilde soður. Üst tabakadaki hava tabakasý ise daha sýcak hale geçer. Böylece radyasyon inversiyonu oluþur. Bu durumda yer daha soðuktur. Radyasyon inversiyonu havada sis oluþumunu baþlatýr, ayný zamanda gazlarý ve partikülleri içinde tutar. Güneþ ýþýnlarý sabahleyin soðuk yer tabakasýna nüfuz ederek inversiyonu kýrmaya çalýþýr. Isýnan hava ile sis tabakasý ortadan kalkar. Eðer hava çok sakin ve aþýrý nemli ise güneþ ýþýnlarýnýn radyasyon inversiyonunu ortadan kaldýrmasý zaman alabilir. Bu süre birkaç saatten birkaç güne kadar sürebilir.
Radyasyon inversiyonu sonbahar ve ilkbahar aylarýnda sýk aralýklarla olmakla birlikte kýþ ve yaz aylarýnda da meydana gelir. Radyasyon inversiyonu genellikle gece saatlerinde baþlar ve sabah saatlerinde etkisini devam ettirir. Ýnversiyon, hava kirliliðinin yoðun olduðu il ve ilçelerde daha uzun süre devam etmektedir.
Londra'da 1952 yýlýnda gerçekleþen ve binlerce kiþinin ölümüne neden olan inversiyon, radyasyon inversiyonudur. Yer seviyesinde ciddi sis oluþmuþtur. Yüksek basýnclý, sakin havada bacadan atýlan kirleticiler sis tabakasý içinde tutulmuþtu. Radyasyon inversiyon 5 Aralýkta baþlamýþ 10 Aralýða kadar devam etmiþtir. Güneþ ýþýnlarý sis tabakasýný ýsýtýp ortadan kaldýramamýþtý. Ýngiltere'de yaþanan radyasyon inversiyonu görüntüleri Þekil 1'de verilmiþtir.
Þekil 1. Ýngiltere'de Yaþanan Radyasyon Ýnversiyonu Görüntüleri
ÇÖKME ÝNVERSÝYONU
Dað eteði bölgeleri ile vadilerde çökme inversiyonu sýk aralýklarla meydana gelmektedir. Yüksek basýnç þartlarý altýnda açýk havalar (bulutsuz havalarda) ile sakin rüzgarlý hallerde, bir tepe, dað bölgesi, engel gibi yüksek bölge üzerinden dað eteði veya vadi üzerine gelen soðuk hava tabakasý yüksek bölgeden aþaðý doðru inerken sýkýþýr. Sýkýþan hava kütlesi ýsýnýr. Böylece yerden belli bir yükseklikte sýcak hava tabakasý oluþur. Yer seviyesindeki hava kütlesi inversiyon tabakasýna kadar yükselir. Ýnversiyon tabakasý bir kapak gibi hareket ederek hava kütlesinin ve kirleticilerin daha fazla yükselmesini ve daðýlmasýný engeller.
Los Angeles'de bu tür inversiyon sýk aralýklarla meydana gelir. Doðudan gelen sýcak çöl havasý dað üzerinden þehir üzerine eser. Pasifikten (denizden) gelen soðuk hava ise yere yakýn yere yerleþir. Böylece yüksekten gelen sýcak hava tabakasý denizden gelen soðuk hava tabakasý üzerine yerleþerek bir tabakalaþma oluþur.
Çökme inversiyonu, radyasyon inversiyonuna göre daha etkilidir. Etki süresi daha uzundur. Bu tür inversiyonlar genel olarak ilkbahar ve sonbahar aylarýnda daha sýk aralýklarla meydana gelir.
Atmosferde bir kaç km. içinde çökme inversiyonu meydana gelir. Ýnversiyon tabakasýnýn yerden yüksekliði oldukça önemlidir. Ýnversiyon tabakasý yerden ne kadar yüksekte oluþmuþsa bacadan ve egzozdan atýlan kirleticilerin atmosferde seyrelmesi o kadar yüksek olur. Ýnversiyon tabakasý yere ne kadar yakýn ve ortamdan kalkma süresi uzun ise hava kirliliði bakýmýndan etkisi o kadar þiddetlidir.
Daðlarla veya yüksek tepelerle çevrili þehirlerimizde yüksek basýnç þartlarýnýn hakim olduðu açýk hava ve sakin kýþ aylarýnda bu tür inversiyon sýk aralýklarla meydana gelebilir. Eðer bu tür bölgelerde kýþ aylarýnda kalitesiz yakýtlar (kükürdü, külü ve nemi yüksek, kalorisi düþük) ýsýnma amaçlý olarak kullanýlýyorsa bacadan atýlan kirleticilerin çevre üzerinde etkisi inversiyonlu günlerde fevkalade ölümcül olabilir.
Yüksek tepe veya daðlarla çevrili bölgelerde oluþan çökme inversiyonuna ait detaylar Þekil 2'de verilmiþtir. Þekil 2'de görüldüðü gibi yerden belli yüksekliðe kadar sýcaklýk yerden yükseklikle azalmaktadýr. Belli bir yükseklikte ise sýcaklýk yükseklikle artmaktadýr. Bu tabakanýn üzerinde de sýcaklýk yine yükseklikle azalmaktadýr. Ýnversiyon tabakasý bir kapak gibi hareket ederek yer seviyesindeki gazlarýn daha fazla yükselmesini ve daðýlmasýný engellemektedir.
Çökelme inversiyonu kalitesiz yakýt ve yakma sistemlerinin kullanýldýðý il ve ilçelerde daha etkili olmaktadýr.
Þekil 2. Çökme Ýnversiyonunda Sýcaklýðýn Yükseklikle
Þekil 3. Vadide Gerçekleþen Çökelme Ýnversiyonun Etkileri
Prof. Dr. Mustafa ÖZTÜRK
Müsteþar Yardýmcýsý
Çevre ve Orman Bakanlýðý
Kaynak: "HAVA KÝRLÝLÝÄžÝNÝ ARTIRAN SICAKLIK ÝNVERSÝYON"
Kategoriler:
Bilim
Yukarý Git »
Ýlgili Diðer Ýçerikler
Hafýza Yöntemleri - Hafýzamýzý En Ýyi Nasýl Kullanýrýz?
Hafýzayý Geliþtirmek Ýçin Neler Yapmak Gerekir?
Hareketli Gen(Transposon) Nedir?
Harika Beynimiz
Hava Kirliliðini Arttýran Sýcaklýk Ýnversiyonu- Bölüm1
Hava Kirliliðini Arttýran Sýcaklýk Ýnversiyonu- Bölüm2
Hava Kirliliðinin Ýnsanlar Üzerindeki Etkisi
Hayat Ne Zaman Baþladý?
Hayvanlar Aleminde Mekan Sahiplenme
Hayvanlarýn Kutup Ýklimine Adaptasyonu
Yapýlan Yorumlar
Henüz kimse yorum yapmamýþ.
Bu sayfada yer alan bilgilerle ilgili sorularýnýzý sorabilir, eleþtiri ve önerilerde bulunabilirsiniz. Yeni bilgiler ekleyerek sayfanýn geliþmesine katkýda bulunabilirsiniz.
Yorum Yapýn
Adýnýz:
E-Mail:
Mesajýnýz:
Doðrulama:
Popüler Sayfalar:
Süleymancýk (Türk Keleri) Nedir?
769 ziyaret
LG IPS235V LED Monitör Ýnceleme
848 ziyaret
NanoTeknoloji Nedir?
1916 ziyaret
Akvaryum Nedir? Akvaryum Bakýmý ve Hakkýnda Bilinmesi Gerekenler
1584 ziyaret
Kaptan-ý Derya: Barbaros Hayrettin Paþa Kimdir?
990 ziyaret
Son Ziyaretler:
Zoraki Bir Kral: VI. George Kimdir?
Yeni
Milli Linux Daðýtýmý "PARDUS"
Yeni
Sakallý Akbaba
1 dakika önce
Thomas Woodrow WÝLSON Kimdir?
1 dakika önce
Demir Para Nasýl Ýcat Edildi?
1 dakika önce
Hosts Dosyasý Nedir?
Ekinoks Nedir?
Vista Transformation Pack 5.5
Avedesk 1.3 Bölüm 1
Samsung'un 32 GB Flash Sürücüsü Görücüye Çýktý
Ýntel'in Core 2 Duo E6400'ü %56'lýk oc ile fiyat-performans kralý
Ýþte Karþýnýzda Yeni Honda Civic
M-Audio, Avid/Digidesign tarafýndan satýn alýndý - Ýki dev birleþti
M-Audio MobilePre USB - USB Beslemeli, Pre-amplifikatörlü USB Ses Kartý
Cubase 4 - Devrimci bir kilometre taþý Müzik prodüksiyon yazýlýmý.
Windows Vista Güncelleþtirme Paketi
VW Touran CCS (BiZEL Motorlu Tek Araç)
Avedesk Bölüm2
NanoTeknoloji Nedir?
AMD: Fusion ile CPU ve GPU'yu Birleþtiriyor.
Arama Motorlarý Nasýl Çalýþýr?
Murat Günak kimdir?
VW Tiguan ( Küçük Touareg )
Java Destekli Telefonlar için 3D Performans ve Kalite Testleri
Cubase 4 - Kontrol Odasý (Control Room)
Avedesk Bölüm 3 - Ave Scripter Eklentileri
SSL Nedir? Nasýl Çalýþýr?
C-Metisse (Citroen'in Yeni Bombasý)
H-racer ve Hydrogen Station
Beklenen oyun: Trackmania UNITED çýktý!
Windows Vista Sidebar
Ürün incelemesi: Saitek P3000 Wireless PRO Gamepad
Ürün Ýncelemesi: Toshiba USB 2.0 1GB Flash Bellek
AMD FireSTREAM Kartlara Logosunu Verdi
Ekran Kartlarý Nasýl Çalýþýr?
VISTA TRANSFORMATION PACK 6.0
Pardus Linux 2007 Beta 2
Ürün Ýncelemesi: APC Back-UPS RS 1000VA Kesintisiz Güç kaynaðý(KGK)
Samsung'tan Dünyanýn En Ýnce Cep Telefonu
Saab Bio Power
Nintendo Wii Haber Kanalý Artýk Yayýnda
Hidrojen Kullanan Otomobil Sayýsý Her Geçen Gün Artýyor!
Yüzyýlýn icadý: Erke Dönergeci
TecrubeliPilotAraniyor.COM
Mobility Radeon X1900
Vista'nýn da çýkmasýyla beraber 4 çekirdekli iþlemciler artýk standart hale geliyor
Super Mario artýk Nintendo Wii ‘de
Avedesk Eklentilerin Ayarlanmasý
Ford Mustang Giugiaro Konsept
Dünyanýn Ýlk Boxer Turbo Dizel Motoru
Yüzyýlýn yarýþ oyunu: Test Drive Unlimited!
Dizüstü Canavarý: Monster T2-Rex T72M575U1
Kuantum Bilgisayarlar Geliyor
Microsoft Virtual PC 2007
ATI Catalyst 7.2 Sürücüleri Çýktý!
Yahoo Messenger Vista !
MSN alternatifi, kullanýcýlarýn yeni gözdesi: Trillian
Kuantum Bilgisayarlar
Vista üzerinde IIS 7.0 Kurulumu
Video oyunlarý çocuklarý zayýflatýyor
F1'e geri sayým…
HP iPAQ Voice Messenger 510 ; Ses tanýma, Wi-Fi, Windows Mobile 6.0 hepsi bir arada
Corel WordPerfect Lightning' in halka açýk beta sürümünü yayýmlýyor!
Toshiba'dan 51 GB HD DVD
Intel 11X Fabrikasýný Yenliyor
Casper, dört çekirdekli Intel CoreTM 2 Quad Q6600 iþlemciye sahip yeni modelini pazara sundu.
Far Cry'ýn devam oyunu, muhteþem grafikleriyle: Crysis
Deðiþen Ýklim Deðil,Enerji Olsun!..
IBM Dünya'nýn En Güçlü Bilgisayarýný Geliþtriyor
Küresel Isýnmanýn Nedenleri? Sebepleri?
Oyunlar yeni bir boyut kazandý: TrackIR!
Elbit Systems VIPeR "avcý-katil" robotu çýkarýyor
Vista Aero Reloaded
Hard Disk Pazarýnýn Kralý: Seagate
Hava Kirliliðini Arttýran Sýcaklýk Ýnversiyonu- Bölüm2
Adobe'den Ücretsiz PDF Oluþturma Hizmeti
AeroClear Glass for Vista Theme
Hava Kirliliðini Arttýran Sýcaklýk Ýnversiyonu- Bölüm1
Türk insanýna has Google Logolarý…
Yahoo'dan Sýnýrsýz Email Kapasitesi
NuSphere PhpED IDE
Vista'da Farklý Temalar Kullanmak
Ati HD2900XT, Nvidia 8800GTX'a Karþý: Crysis Demo ve 3DMark06 Testleri
Google Spreadsheets
Nükleer Santraller: Nasýl Çalýþýr? Problemleri Nelerdir?
768MB 8800GTX, 512MB ATI HD 2900XT, 640MB 8800GTS Oyun ve 3DMark06 Testleri
Mucitlerimiz Gün Iþýðýna Çýkýyor
Hovercraft: Sýnýr Tanýmayan Araç
Free Loader güneþ pili
ÝTÜ Robot Olimiyatlarý
Vestel, Tamamen Türk Yapýmý Yakýt Pili Üretti
Adobe CS3 ile Mac'te, Daha Fazla Þey Yapýn
Beynimiz Nasýl Öðreniyor?
Kuzey Iþýklarý'nýn Dansý
Yenilenebilir Enerji Kaynaklarý Nelerdir?
Boðaziçi Üniv. Robot Günleri
Motorlarda Piston Tipleri ve Kullanýlan Malzemeler
Güneþ Enerjisi Nedir?
Motorlarda Yanma Odalarý ve Özellikleri
Colin McRae: DIRT
Crysis'in sahne tasarýmlarýna bir göz atalým
Hidrojen Yakýt Pilleri Nasýl Çalýþýr?
Güneþ Enerjisinden Elektrik Nasýl Elde Edilir?
Geleceðin Yakýtý, Hidrojen Nedir?
Hidrojen Yakýt Pilinin Kullaným Alanlarý ve Dünya Üzerindeki Geliþimi