Sırtı dikenlerle kaplı, memeli bir hayvandır. Yuvarlak burunlara, küçücük kulaklara ve dışarıya fırlayacakmış gibi duran gözlere sahiptirler. İşitme ve koku alma duyuları çok fazla gelişmiştir. Ayaklarında beşer parmak bulunmaktadır. Boyları 13cm. ile 30 cm. arasında değişmektedir. Ağırlığı da 400 gr. İle 1200 gr. arasında değişmektedir. Dikenlerinin uzunlukları 2cm. ile 3 cm. arasındadır ve çapları da 1 ile 2 mm. dir.

Bir kirpinin vücudun da ortalama olarak 6000 kadar diken bulunur. Kirpi türlerinden bir tek Malaya kirpisi dikensizdir. Tehlike anında kendini savunmak için top şeklini almaktadır ve dikenleri ile kendini tehditlere karşı korumaktadır. Ortalama olarak 18 yıllık ömürleri vardır. Kirpilerin bazı türleri, tehlike anında iken kendilerini savunmak için dikenlerini kendini tehlikeye sokan canlıya doğru fırlatmaktadır. Zehirlere karşı, özellikle de yılan zehirine karşı, inanılmaz derecede dayanıklıdırlar. İnsanların dayanabildiği zehirin kat ve kat fazlasına dayanabilmektedirler. Asya, Avrupa ve Yeni Zelanda’da sıkça görülmektedirler. Genellikle fazla rakıma sahip olmayan yerlerde yaşamayı tercih ederler. Ilıman iklimlerde yaşayan türler, aşırı soğuklarda kış uykusuna, aşırı sıcak bölgelerde, özellikle de çöllerde yaşayan türlerde, yaz uykusuna yatarlar. Koşabilir, tırmanabilir ve yüzebilirler.

Yuvalarını genellikle, toprak altına yaparlar ve yosun ve yaprak tarzı bitkilerle içini doldururlar ve çoğunlukla yuvalarının iki çıkış deliği bulunmaktadır. Yuvalarına, yaprak ve yosunları taşımak için dikenlerini kullanırlar. Beğendiği yaprakların üzerinde yuvarlanarak, dikenlerine saplanmasını sağlarlar ve yuvalarına taşırlar. Çoğunlukla yazın ve kışın kullandıkları ayrı yuvaları bulunmaktadır. Yiyecek ihtiyaçlarını genellikle geceleri avlanarak gerçekleştirirler. Solucan, hamam böcekleri, kurbağa, kabuksuz böcekleri, sümüklü böcekleri, fare ve yılan yavrularını avlayarak yiyecek ihtiyaçlarını karşılarlar. Mecbur kaldıklarında, bitkisel besinlerle de beslenirler.

Yılanların amansız düşmanıdırlar. Dişi kirpiler, erkeklerden daha güçlü bir yapıya sahiptirler. Gebelik süreleri 30 ile 39 gün arasında değişmektedir. Gözleri kapalı olarak 4 veya 5 tane yavru doğururlar. Doğumdan birkaç saat sonra dikenleri çıkmaya başlarlar. Yapılan bilimsel araştırmalarda, kirpi eti yemenin, fil hastalığına, egzamaya ve mayasıl hastalıklara iyi geldiği ispat edilmiştir.