1. Sıcak Sulu Isıtma Tesisi

Bunlardan en çok rastlanılan sıcak su ile ısıtma (sıcak sulu kalorifer) sistemini kısaca gözden geçirelim. Sistemde ısı kazanda üretilmektedir. Kazanda kömür, sıvı yakıt (fuel-oil, motorin) yada yaz yakılır.

Kazanın ocağında yakılan yakıtın ısısı suya geçerek suyu ısıtır. Isınan su hafifler ve sol üstteki gidiş kolektöründen ve gidiş kolektöründen geçerek bianın üst katlarına doğru çıkar. Bir yandan da katlarda bulunan ısıtıcılara dolar. Isıtıcılara dolan su ısısı odaya vererek ısıtır. Fakat kendiside soğuyup ağırlaşacağından, ısıtıcının altındaki dönüş borusundan dönüş kolonuna ve oradan da dönüş kolektörüne doğru hareket ederek kazana geri döner. Kazanda tekrar ısınan su bir öncekine benzer bir yol izleyerek binayı ısıtmaya devam eder. Isınan suyun kendi kendine kazandığı hareket yetmezse araya bir de pompa (devir daim tulumbası) ileve edilerek su akışı hızlandırılabilir. Isınınca genişleyen suyun kazanı ve tesisatı patlatmaması için tesise (çatı arasına) bir imbisat (genleşme) deposu ilave edilmiş ve kazan ile imbisat deposu arasına iki tane emniyet borusu yerleştirilmiştir.

Kazanda ısınarak genleşen suyun fazlası bu boruların büyük çaplısından imbisat deposuna dolar ve soğuyunca tesisatta noksanlaşan su diğer borudan geri dönen su tarafından tamamlanır. Tesisata gerektiğinde su vermek için kazanın altında bir su verme musluğu ve tesisatın su ile dolduğunu anlamak için imbisat deposundan kazan dairesine inen bir haberci borusu vardır.

Tesisatın havasını atmak için sıcak su gidiş kolonlarının ucu imbisat deposuyla irtibatlandırılmış ve imbisat deposunun taşması durumunda deponun üst seviyesinden bir boru çıkarılacak pis su tesisatına bağlanmıştır.

Ayrıca kazan üzerinde tesisattaki su seviyesini gösteren bir hidrometre ile kazan su sıcaklığını gösteren termometre bulunmaktadır.

Eğer ısı taşıyıcı su yerine buhar olsaydı buhar basıncının fazla yüklenmesi halinde kazanın patlamaması için imbisat deposu yerine kazan üzerinde emniyet sübanı veya emniyet sifonu kazandaki su seviyesini gösterecek bir su seviye göstergesi olacaktı. Ayrıca ısıtıcılarda, dolaşan buharın yoğunlaşmasından meydana gelecek suyu buhardan ayıracak kondenstoplar bulunacaktı.

Yapımı, işletme ve bakımı daha kolay olduğu için daha elverişli bulunduğu için günümüzde daha ziyade sıcak sulu kalorifer sistemleri kullanılmaktadır. Sıcak sulu kalorifer sisteminde kazanda hazırlanan sıcak su bodrum katından binadaki ısıtıcılara dağıtılabileceği gibi sıcak su doğruca çatı arasına çıkarılıp oradan da dağıtılabilir. Bu dağıtım şekline de üstten dağıtım denir.

2. Sıcak Sulu Kalorifer Tesisatının Başlıca Parçaları:

a. Gidiş Kollektorü: Kazanda ısınıp binadaki ısıtıcılara giden suyun gidiş kolonlarına dağıtıldığı yerdir.

b. Dönüş Kollektorü: Isı alıcılarda (petekler vb. ) ısısını verip soğumuş olan suyun dönüş kolonları vasıtasıyla kazana dönmek üzere toplandığı yerdir.

c. Devir/Daim Tulumbası: Sentrefügal tip tulumbalardur. Sıcak suyun tesisatta daha hızlı hareket etmesini sağlar. Birisi yedekte beklerken diğeri çalışır. Genellikle dönüş kollektörü ile kazan arasında bulunur. Tesisatta soğuyup suyu emip kazana verir. Kazanda ısınan suda tesisata çıkar. Her iki tulumbanın birden vanaları kesinlikle açık olmaz. Yalnızca bir tulumba devrede olur. İkisi birden devrede olursa, su kısa yolu tercih ecedeğinden devir-daim olayı gerçekleşmez.

ç. Gidiş-Çıkış Vanaları: Devir daim tulumbalarının girişinde ve çıkışında bulunur. Pompa çalıştırılmadan önce açılırlar ve durdurulunca kapatılırlar.

d. Ana Vana: Dönüş kollektörü ile kazan arasında bulunur. Tulumbalar durulunca açılır ve suyun kolayca devretmesine (tabii devri daim) olanak verir. Suyun kısa devre yapmaması için pompa çalışırken ana vana kapalı tutulur.

e. Gidiş Kolonları: Kazanda ısınan sıcak suyu ısıtıcılara taşıyan borulardır. Gidiş kolektörü üzerine bağlanmıştır.

f. Dönüş Kolonları: Isıtıcılarda ısıtını odalara terk edip soğuyan suyu kazana geri döndüren borulardır. Dönüş kollektörü üzerine bağlanmışlardır.

g. Isıtıcılar: İçlerinde dolaşan sıcak suyun ısısının kolayca etrafa yayılmasını sağlayan cihazlardır. Yapılış, şekillerine göre değişik isim alırlar en yaygın olanları radyatörlerdir.

3. Sıcak Su Kazanının Kontrol ve Emniyet Cihazları:

a. Termometre: Kazan suyunun sıcaklığını gösterir. Kazanın yada gidiş kollektörünün üzerinde bulunur.

b. Hidrometre: Kazandaki ve tesisattaki su seviyesini gösterir. Kazanın, gidiş yada dönüş kollektörü üzerinde bulunur. Altı ayda bir basınca tabii tutulmalıdır.

c. Kazana Su Verme Musluğu: Tesisatta ve kazanda eksilen suyunu tamamlamak için kullanılır. Kazanın alt kısmında bulunur.

ç. Gidiş ve Dönüş Emniyet Boruları: Kazanın emniyetini sağlar. Kazan ile imbisat deposu arasındadır. Kazanda ısınıp genleşen su gidiş emniyet borusundan imbisat deposuna dolar ve su soğuyup tesisatta su seviyesi düşünce dönüş emniyet borusundan kazandaki ve sistemdeki eksilen su tamamladır.

d. Haberci Borusu: Tesisata su verirken imbisat deposunun dolduğunu haber veren borudur. İmbisat deposunun üst kısmından kazan dairesine iner.

e. İmbisat Deposu: Kazanın ve tesisatın emniyetini sağlar. Kazanda ısınınca genleşen suyun fazlası bu depoda toplanır ve tesisatın suyu soğuyup seviyesi düşünce buradan tamamlanır. İmbisat deposu sistemin en üst kısmında bulunur, seviye tarafından sistemde eksilen su imbisat deposundan tamamlanmıştır.

Kapalı İbmisat: Kapalı imbisat (genleşme) tankı kazan veya eşanjör dairesinin içine konur. Tankın içine giren su devresine balon bağlanır ve tankla balon arasına hava basılır. Basılan hava sistem ve ısıtma alanının büyüklüğü ile orantılıdır. Genleşen su balona dolar ve havayı sıkıştırır. Daha sonra sistem tarafında soğumadan dolayı basınç düşmesi ve su eksilmesi olunca sıkışan hava balonun içindeki suyu geldiği yerden tekrar sisteme iter ve eksilen suyu tamamlar.

Açık İmbisat Tankı: Sistemin en üstüne yani çatıya konur seviye farkıyla çalışır. Kazanda veya eşanjörde ısınınca genleşen suyun fazlası gidiş emniyet borusu ile imbisat tankına çıkar. Sistemde su soğuyunca veya eksilince seviye farkı ile dönüş emniyet borusundan tamamlanır.