Çizgi filmlere bile konu olan, ağaçlarda kendisine yuva yapmak için uzun ve sivri gagası ile ağaçlara vururken çıkardığı sesleri bilmeyenimiz yoktur. Ama çok azımız onu görmüşüzdür veya görmüş olsak bile ağaçkakan olduğunu bilmiyoruzdur.

Farklı renklere ve 9 cm. ile 50 cm. uzunluğa sahiptirler. Ayaklarında dörder parmağı bulunur, çok sevimli olmalarına karşın bir o kadar da çekingen bir kuş türüdür. Ayakları ile ağaçta kendine yuva yaparken sımsıkı tutunmaktadırlar. Çok güçlü ve sağlam boyun kasları ve gagaları bulunmaktadır. Bu sayede ağaçlara oyuk açarken fazla zorlanmazlar. Bazı türleri, ağaca 1 saniyede on altı sefer vurabilmektedir. Ağaçkakanın ağaca her vurmasında yer çekiminin uyguladığı gücün 1000 katı bir güçle vurmaktadır.  Kabukların altında bulunan çekirge, karınca, böcek ve larvaları bulup bunlarla beslenirler. Ayrıca yaban meyveleri, tahıl ve meşe palamudu ile de beslenmektedirler. Gagalarından daha uzun dilleri bulanmakta'dır. Dillerinin uç kısımları vantuza da benzetilebilir. Dillerini uzatıp ağaç kabuklarının altındaki böceklere uzattıklarında, dili onlara yapışır, bu sayede onları zorlanmadan çıkartıp alırlar. Birkaç çeşit ağaçkakanın dillerinin ucu iğneye benzemektedir.

Çiftleşme dönemine girdiklerinde kura ağaç dallarına vurarak çıkardıkları sesler ile karşı cinsteki türlerini yanına çağırmaktadır. Çiftleşme sonucunda dişiler 2 veya 3 tane yumurta yapmaktadırlar. Dişi ve erkek ağaçkakanlar sırayla 17 gün kadar kuluçkada yatarlar, çoğunlukla erkekler bu sürenin üzerinde kuluçkada kalırlar. Kuluçkada olduğu gibi doğumdan sonra da, erkek ağaçkakanlar, yavrularla dişilerden daha fazla ilgilenirler. Gagaları ile ağaçlara oymuş oldukları oyuklarda yuva yaparlar ve yavrularını burada büyütürler. Ağaçkakan büyük bir tür ise yuva da boyuna göre büyük ve geniş olmaktadır, yani yuvanın genişliği ağaçkakanın büyüklüğüne göre değişiklik göstermektedir. Beslenmeleri için bulup getirdikleri, meyve çekirdeklerini ağaçlarda açtıkları kovuklara sıkıştırmakta ve daha sonra da onları gagaları ile kırıp afiyetle yemektedirler.

Bu sevimli kuşlar, ağaçlarda bulunan zararlı böcekleri yediklerinden ekosisteme katkıları çok büyüktür. Bu faydalarına rağmen, zararları bulunmaktadır. Mesela meyve bahçelerindeki, meyve ağaçlarına zarar vermektedir. Ağaçların kurumasına sebep olmaktadır. Zararları olsa da sonuçta yaşamını sürdürmek için karnını doyurmak ve kendine hayatını devam ettirmek için yuva yapmak zorunda olduğu unutulmamalı ve ağaçkakanlara birkaç ağaca zarar verdi diye kötü davranılmamalıdır.