KISA KISA İCADLAR: Bölüm 6

Fermuar: 1891 yılında Whitcomb Judson bulmuştur. Ancak ilk kullanışlı model, 1913'te Gideon Sundback (1880-1954) tarafından yapılmıştır. Daha önce, XIII. Yüzyılda ortaya çıkmış olan düğmeler kullanılıyordu.   Fermuar, giysilerin kapatılıp açılabilmesi için geliştirilmiş bir araçtır. Sağlam kumaştan yapılmış iki şeride iki sıra diş tutturulmuştur. Ayrıca bir sürgü bir alt-uç parçası üst-uç parçası bulunur. Sürgü yukarıya çekildiğinde, dişler küçük şekilde görüldüğü gibi birbirine kenetlenir. Sürgü aşağı çekildiğinde içindeki ayırıcı dişleri birbirinden ayırır.

Dolma Kalem: Modern dolma kalemi 1884 yılında L. E. Waterman (1837-1901) icat etmiştir. Savaş sonrası yıllarında, tükenmez ve keçe kalem günlük yaşantıda daha fazla kullanılır olmuştur. Mürekkepli kalemler, başlıca üç türe ayrılır: tükenmez kalemde bir tüp vardı. Bu tüpün içinde özel bir mürekkep ucunda da bilye bulunur. Dolmakalemlerin bazıları kartuşludur. Ama çoğunda bir kovan bir uç bir besleme yeri, bir depo ve bir dolma mekanizması bulunur. Keçeli kalemde, liflerden yapılmış bir uç bir emme-taşıma ve bir mürekkep deposu bulunur.

Kilit: Kilitlerin geçmişi 4000 yıl öncesine dayanır. İlk kez, eski Mısırlılar tarafından kullanılmışlardır. Bugün en çok kullanılan kilit, bulucusu küçük linos yale'nin (1821-1868) adını taşıyan Yale kilitleridir. 1848'de Linus Yale tarafından icat edilen silindir kilidin çalışma ilkesi, eski kilitlerinkine benzer. Yale kilitle, değişik boyda birkaç iki bölmeli pimler, sürgüler önerilen bir tapa ya da silindir üzerindeki deliklere yaylarla itilir. Doğru anahtar kilide sokulduğunda pimler gövdeyle tapa arasında düz bir çizgi oluşturur ve böylece tapanın dönmesi sağlanır. Kollu mandallı kilitlerin geçmişi XVIII. Yüzyıla dayanır. Bugün çoğunlukla iç kapılarda kullanılan bu kilitlerin en önemli parçası bir yayla kilit diline sıkıcı takılı basit bir kol olan mandalıdır. Mandalın çıkıntılı kısmı, kilit dilinin geri kaymasını önler, anahtar mandalı gerektiği miktarda yukarı itecek biçimdedir. Dili bir noktaya kadar iter ve sonra kilidin içine çeker. Kapı kolu çevrildiğinde, kam kapı mandalına hareket ettirilir, daha fazla güvenlik için anahtarla sırayla açılan, bir dizi değişik mandal kullanılabilir.

Çakmak: Sigara çakmakları, ilk kez 1909 yılında Auermetal çakmak taşlarının kullanılmaya başlamasıyla ortaya ç. Demir magnezyumun bir alaşımı olan Auermetal, baron Auer von Welabeck (1858-1929) tarafından bulunmuştur. Modern çakmakla (taşlı/benzinli) bir kol çakmak taşı çarkını döndürür. Benzin fitil yoluyla yukarı çakar ve çakmak taşının çıkardığı kıvılcımla ateşlenir. Taşlı / gazlı çakmaklar da taşlı benzinli çakmaklara benzerler yalnız bunlarda benzin ve fitil yerine sıvı gaz ve bir supap bulunur. Elektrikli çakmaklar iki tiptir. Pille çalışanlar ve plezoelektirle çalışanlar. Pille çalışan tiplerde düşük gerilimli bir pil kondansatörü şarj eder düğmeye basıldığında kondansatör bir yükseltici transformatöre boşalır ve gazın çıktığı süpapın üstünde bir kıvılcım oluşur. Plezoelektrik çakmakta kıvılcım oluşturacak elektrik akımı bir kristalin sıkıştırılmasıyla sağlanır, böylece gaz ateşlenir.

Yangın Tüpü: Modern yangın söndürme araçlarının organik sıv, soda asitli, sıv karbondioksitli (CO 2) ve sodyum bikarbonatlı olmak üzere dört ana türü vardır. Organik sıvılı söndürücüler sıvılaştırılmış CO 2 den sağlanan gaz basıncı ile çalışır. Soda asitli olanları sodyum bikarbonat çözeltisiyle doldurulmuştur ve içine küçük bir cam şişe sülfirit asitle yerleştirilmiştir. Söndürücünün tabanı yere vurulduğunda şişe kırılır ve kimyasal tepkime sonucunda oluşan CO 2 gazı söndürücü içindeki çözeltiyi memeden dışarı püskürtür. Katı sodyum bikarbonatlı olanı sıvılaştırılmış CO 2 ile çalışır. Ateşin içinde bikarbonat, soda (ateşin hava ile temasını kesen bir kabuk oluşturur). Subuharı ve CO2 olarak ayrışır. Karbondioksitli söndürücülerde 5-6 litre yüksek basınçlı CO2 bulunur. Açıldığında katı CO 2 köpüğü ateşin üzerine püskürür.