Realizm; romantizm akımına bir tepki olarak doğmuştur. Birçok edebi akımda olduğu gibi realizmde de felsefi bir alt yapı söz konusudur. Realizmin doğuşunda pozitivizm yani olguculuk yatmaktadır.

Gerçekçilik anlamına gelen realizmde pozitivizmin sahip olduğu neden-sonuç ilişkisi ciddiyetle yer almaktadır. Gözlem ve deneyin mükemmelliyetçiliği ile hareket eden pozitivizmin sanata ve edebiyata yansıması 19. yüzyılda gerçekleşmiştir. 19. yüzyılda fen bilimlerine, deneye, gözleme, akıla karşı duyulan ilgi son derece kendisini göstermiştir. Aklın öncülüğü, hayal ve sağ duyu kavramlarını geride bırakmıştır. Böyle bir dönem, sanatı da etkisi altına almıştır ve bu durumun sonucu olarak realizm ortaya çıkmıştır. Romantizme karşı büyük bir tepki olan söz konusu akım, sanatı ve edebiyatı aklın liderliği ve gerçeklik ile ele almıştır. Realist eserler çoğu zaman bilimsel bir deneyi andıran bir atmosfer içinde açık açık neden sonuç ilişkisini okuyucuya vermektedir.

Realizmin Karakteristik Özellikleri:•

* Realist eserlerde, sanatçılar kişiliklerini gizlemektedirler. Sanatçının eserinde kişiliğini gizlemesi demek, kaba bir tabirle ‘taraf tutmamak’ olarak adlandırılabilir. Romantizmde sanatçılar kahramanlarını iyi ve kötü olarak aks ettirerek doğrunun yanında yer almaktadırlar. Ancak realizmde bundan bahsedilemez.

* •Pozitivizmle yoğrulan realizm, toplumu olduğu gibi ele alır. Kahramanlarını buna göre seçer, klasisizmin tam tersi olarak realist yazarlar kahramanlarını halktan, sıradan kişilerden seçer. Olaylar ve kişiler realist yapıtlarda tamamen toplumdaki haliyle seçilir. Çünkü realizm, dünyaya karşı bir ayna vazifesi görmektedir. Bu konuda ünlü realist yazar Stendal, roman için “ Roman yol boyunca gezdirilen bir aynadır” diyerek gerçekçi bir akımda olması gereken en önemli özelliği dile getirmiştir.

* "Sanat için sanat"” anlayışı ile hareket eden realist sanatçılar, toplumu değiştirme amacı gütmeyerek sadece olanı anlatırlar.

* Üslup olarak ise realist yapıtlarda sade bir anlatım söz konusudur. Ancak biçim olarak realist sanatçılar, kusursuz yazmayı amaç edinmişlerdir. Biçim güzelliğine son derece önem veren realist yazarlar açık bir anlatım ile eserlerini oluşturmuşlardır.

• * Realist yapıtlarda insan kavramı, yaşadığı çevre dâhilinde ele alınmaktadır. Zira insanın karakterinin oluşumunda çevrenin büyük bir etkisi vardır.

Realist Sanatçılar ve Yapıtlarının Türleri

• Honoré de Balzac: Roman, öykü, tiyatro

• Stendhal: Roman

• Gustave Flaubert: Roman

• Fyodor Dostoyevski: Roman

• Anton Çehov: Öykü, tiyatro

• Lev Tolstoy: Roman

• Maksim Gorki: Roman

• Danielde Foe: Roman

• Charles Dickens: Roman

• Mark Twain: Roman

• Emest Hemingway: Roman, öykü

• Jack London: Roman

Türk Edebiyatı’nda Realizm Akımı

Tanzimat Edebiyat ile birlikte dünyada edebiyatlarını etkileyen edebi akımlar edebiyatımızı da etkilemeye başlamıştır. Realizm, bu dönemde kendisine hissettirmeye başlamıştır. Tanzimat Edebiyatı’nın ikinci yarısında Recaizade Mahmut Ekrem’in ünlü eseri ‘Araba Sevdası’ ilk realist eser olarak kabul edilmektedir. Aynı dönemde Samipaşazade Sezai’nin “ Sergüzeşt” adlı yapıtı da realist akımın etkisi ile edebiyatımızdaki yerini almıştır. Ancak realizmin edebiyatımızdaki en güçlü temsilcisi olarak Halit Ziya Uşaklıgil’dir. Öyle ki ismi realizm ile özdeşleşen Stendhal’ın Kızıl ile Kara romanının etkisi ile Halit Ziya, Mai ve Siyah adlı romanını kaleme almıştır. Edebiyat-ı Cedîde döneminden Halit Ziya’nın yanı sıra Mehmet Rauf da realizm çerçevesinde eserler vermiştir. Bu dönem bağımsızlarından Hüseyin Rahmi Gürpınar ve Ahmet Rasim realizm akımına uygun yapıtlar kaleme almışlardır. Özellikle Hüseyin Rahmi, natüralizmin de etkisi ile dikkat çekici gerçekçi eserler meydana getirmiştir. Milli Edebiyat döneminde ise Yakup Kadri, Halide Edip, Reşat Nuri Güntekin, Ömer Seyfettin, Memduh Şevket Esendal gibi isimler realist yazarlar arasında gösterilmektedir. Söz konusu isimlerin çoğu aynı zamanda Cumhuriyet Dönemi realist yazarları arasında da sayılmaktadır.