Satranç denilince hepimizin aklına beyinsel bir aktivite, düşünsel bir süreç gelmektedir. Peki, hiç düşündünüz mü acaba insan beyni satranç oyunu esnasında nasıl bir süreçten geçer? Gelin hep beraber buna bir bakalım. . .

Öncelikle şu haylaz beynimizin temel çalışma sistemine bir göz atarak işe başlayalım. Evet, Evet yanlış okumadınız haylaz dedim çünkü beynimiz çok tembel bir organdır. Bu da beynimizin temel çalışma prensiplerinden birisi olan beynin kolay olanı seçmesine dayanır. Peki, böylesine haylaz bir beynin, satrançta o kadar derin analizleri yapmasına ne demeli? İşte orada işin içine beynimizin diğer bir çalışma prensibi girer.

Beynimiz öğrenmeye aç ve sürekli gelişen bir yapıda çalışır. Yani beynin besini bilgidir diyebiliriz. Bu da beynin eğitilebilmesini olanaklı kılar. Beynimizin içgüdüsel olarak kolay olana yönelmesine rağmen içinden çıkılmaz analiz ve hesaplamalara dalmasını basitçe şöyle açıklayabiliriz; örneğin hiçbir hayvana akşama kadar çalışırsa sonucunda saman ile ödüllendireceğinize inandıramazsınız dikkatinizi çekerim burada koşullanmadan bahsetmiyorum. Ancak insan beyni güdülerine hükmetme becerisine sahiptir ve ortada somut bir ödül olmamasına karşın çalışmasının sonucunda ödüllendirileceğini bilerek çalışır.

Satrancın beyinle olan dostluğu da tamda burada ortaya çıkar. Satranç eğitime açık olan beynimizin zoru yapmadaki ve kolay ama zararlı olanı reddetmedeki becerisini geliştirerek diğer gündelik aktivitelerimiz içerisinde de insanlara uyuşuk ve tembel bir beyin ve bireyden ziyade daha zinde ve yüksek performansta bir çalışma vaat eder.

Satranç oynamayı seviyorum, orta düzeyde de bir oyuncuyum ancak analizlerimi 2-3 hamleden ileriye götüremiyorum. . .

Bu cümleyi birçok satranç oyuncusundan duymuşuzdur ve muhtemelen sende bu cümleyi içinden defalarca tekrarlamışsındır. Peki, bunun için ne yapabiliriz? Satranç dünyasındaki büyük ustaların 15-20 hamleye varan analizlerinin altında yatan sır ne?

Bunu basit bir oyunla açıklayayım;

1. e4 c6

2. d4 d5 (caro-cann)

3. Af3 dxe4

4. Axe4 Ff5

Şimdi burada oyuncunun önünde 3 seçenek vardır;

5. Ag3 5. Fd3 5. Vd3

Oyuncu ilk bakışta hemen 5. Fd3 hamlesini eler çünkü d4 piyonu savunmasız kalır ve siyah vezir tarafında afiyetle mideye indirilir. Şimdi önümüzde 2 seçenek kalmıştır ve rakibi en çok zorlayacak hamlenin 5. Ag3 hamlesi olduğuna karar verilir. Şimdi seçme yapma sırası siyahtadır. . .

Yukarıdaki oyunda olduğu gibi belli bir hamle sayısından sonra aday hamle seçenekleri bir anda artar. Bir oyuncu hem oyun esnasında sağlıklı bir analiz hem de bu yeteneğinin gelişmesini istiyorsa şöyle bir düşünce sistemine sahip olmalıdır.

Öncelikle şunu belirtmeliyim ki dağınık bir zihin iyi bir analiz yardımcısı olamaz. İlk olarak aday hamleleri sıralamalıyız.

5. Ag3 5. Fd3 5. Vd3

Daha sonra bunları tek tek ele alarak sistemli bir şekilde analiz etmeliyiz böylece sizde analiz yeteneğinizin arttığını görecek hatta arkadaşlarınızla oynadığınız maçlarda bunun ödülünü alarak satrancın güzelliklerini tatmaya başlayacaksınız...