Çevresel sinir sistemi, beyin ve omuriliği vücudun diğer organlarına bağlayan sinirlerden oluşur. Bu sinirlerden 12 çifti beyinden, 31 çifti omurilikten çıkarak kollara ayrılır. Beyinden çıkan sinirler baştaki duyu organları, kaslar ve salgı bezleri ile bağlantılıdır. Bunlarda vagus siniri iç organlarla bağlıdır.
Omurilikten çıkan sinirler duyu ya da motor sinirlerdir. Her bir omurilik siniri, ön ve arka kök olmak üzere iki kökün birleşmesi ile oluşur. Ön kök motor, arka kök duyu sinirlerinden oluşmuştur. Kökler omurlar arası delikte birleşerek tek sinir halinde çıkar. İnsandaki en büyük sinir çifti, bacaklara giden siyatik sinirleridir.
Çevresel sinir sisteminde yer alan duyu sinirleri, uyartıları alarak beyne ve omuriliğe götürür. Buralarda oluşturulan tepkileri dokulara, bezlere ve organlara taşıyanlar ise motor sinirlerdir.
Çevresel sinir sistemi somatik sinir sistemi ve otonom sinir sistemi olmak üzere iki kısımda incelenir.
1)SOMATİK SİNİR SİSTEMİ
Somatik sinir sisteminde duyu sinirleri ve motor sinirleri bulunur. Bu sinirlerin hücre gövdeleri merkezi sinir sisteminde yer alır, uzantıları ise iskelet kaslarına gider. İstemlik olarak yapılan bu hareketler bu sistem tarafından kontrol edilir. Somatik sinir sistemini oluşturan sinir hücrelerinin aksonlarında miyelin bulunur. Bu nedenle impuls iletimi oldukça hızlıdır.
2)OTONOM SİNİR SİSTEMİ
Otonom sinir sistemi iç organlarımızın örneğin kalp, eşey bezleri, mide, ince bağırsak, kan damarları ve salgı bezlerinin çalışmasını denetleyen bir sistemdir. Otonom sinirler, isteğimiz dışında çalışan iç organların faaliyetlerini düzenler. Otonom sinir sistemi, sempatik ve parasempatik olmak üzere iki farklı kısımdan oluşmaktadır.
Sempatik sinirler zor durumlara karşı bizi korur. Sempatik sinirler kan damarlarında daralma, kalp atışlarının hızlanması, göz bebeğinin büyümesi, gözyaşı ve tükürük bezlerinde salgı azalması, bronşlarda genişleme, mide hareketlerinde azalma, safra salgısının durması ve idrar torbasında genişlemeye sebep olur.
Parasempatik sinirler başa ait sinirlerle birlikte beyinden ve omuriliğin sağrı bölmelerinden çıkar. Parasempatik sinirler göz bebeğinin küçülmesi, aydınlık ve karanlığa gözün uyum yapması, gözyaşı bezinin salgı yapması, kalp atışlarında yavaşlama, bronş daralması, mide hareketlerinin artması, safranın salgılanması, ince ve kalın bağırsak hareketlerinin artması ve idrar kesesinin kasılmasını sağlar.
Bu sayfada yer alan bilgilerle ilgili sorularınızı sorabilir, eleştiri ve önerilerde bulunabilirsiniz. Yeni bilgiler ekleyerek sayfanın gelişmesine katkıda bulunabilirsiniz.