Hesap makinesi; aritmetik işlemleri çok kısa sürede yapmaya yarayan bir araçtır. Matematiksel işlemleri hesaplamaya yarayan araçların yapımı çok eski tarihlerden beri insanların uğraştığı bir konu olmuştur. Çünkü matematiksel işlemler, her tarihte insanı zorlayan konulardan birisini teşkil etmektedir.

Roma'da, Yunan'da, Mısır ve Çin'de değişik şekillerde ve değişik boyutlarda matematiksel hesaplamaları kolaylaştırıcı hesap makineleri bulunarak insanlığın hizmetine sunulmuştur. Milattan önce 560 yılında, Pythagoras çarpım tablosunu bularak insanların çok daha kısa sürede çarpma işlemini yapabilmelerini sağlamıştır. O tarihten buyana insanların zihninde özel bir yere sahip olan çarpım tablosu, çok kısa sürede zihinden çarpma işlemini yapamaya olanak tanımıştır. Çarpım tablosu günümüzde halen önemini koruyan ve kullanılan bir tablodur. Orta çağda değişik hesap tabloları kullanılmış ancak hiçbirisi istenilen amaca ulaşmayı sağlayamamıştır.

Napier'in logaritmayı keşfedip, bunu makineleştirmesi bütün matematiksel hesapların makineleştirilmesinin yolunu açmış ve insanlığa büyük bir bilgi kaynağı olmuştur. 1642 yılında Pascal toplama ve çıkarma işlemleri yapılabilecek nitelikte ilk basit hesap makinesini bulunmuştur. 1671 yılında ise Leibniz, arka arkaya toplama ilkesine dayanan ilk çarpma makinesini yapmayı başarmıştır. Bilgisayarların dayandığı ilkeye yer veren daha ileri düzeydeki ilk makine ise; XIX. Yüzyılda İngiliz C. Babbage tarafından geliştirilmiştir. 1940'lardan sonra elektrik ve elektromanyetik tekniğindeki büyük gelişmeler çok kısa sürede, çok hızlı ve yanlışsız işlem yapabilecek ve daha küçük boyutlu elektronik hesap makinelerinin yapılmasına ön ayak olmuştur.

Hesap makineleri temel olarak dört ana gruba ayrılmaktadır,

* Hesap düzenekleri,

* El ya da elektrikle çalışan hesap makineleri,

* Delikli kartla çalıştırılan elektromanyetik hesap makineleri ve elektronik hesap makineleri,

*Bilgisayarlar.

Hesap makineleri çalışma ilkesi bakımından ise beş ana gruba ayrılmaktadır:

* Yazan ve yazmayan hesap makineleri,

* Küçük klavyeli hesap makineleri ile tam klavyeli hesap makineleri,

* Elektrikli toplama-çıkarma makineleri,

* Çarpma makineleri,

* Karmaşık hesap makineleri.

Elektronik beyinde denilebilen bilgisayarların iş hayatında kullanılması iş yükünü büyük ölçüde rahatlatarak çok daha kısa sürede daha fazla iş yapılmasına imkân tanımıştır. İş hayatında kullanılan bilgisayarların tipleri sayı basamaklıdır ve saniyeler içinde en karmaşık hesaplamaları yapabilecek kapasitededir. Elektromanyetik devrelerden oluşan makinenin belleğinde sayılar ya da karakterler depo edilmektedir. Genel amaçlı bilgisayarlar hemen her türlü hesaplamalarda kullanılabilir. Bunun için belirli her işleme ait özel bilgisayar programları geliştirilmiştir.