Malesef günümüzde artan kanser hastalıkları nedeni ile "Kemoterapi" ismini her yerde fazlasıyla duyar olduk. Fakat hakkında düşündüğümüz şeyler pek doğru değil. Kemoterapi sanıldığının aksine bir ilaç ismi değil. Kelime anlamı tam olarak "Kimyasal ilaç yoluyla tedavi" olan kemoterapi, kanser hastalıkları sonucu vücutta kontrolsüz bir şekilde büyüyüp yayılan ve dolayısıyla sağlığımızı olumsuz etkileyen zararlı hücreleri tedavi etmek için kullanılan ilaçlara verilen genel bir isim.

Kemoterapi ilaçlarının türleri ve amaçları nelerdir?

Bu tür ilaçlar kanserin türüne, vücuttaki yerine, boyutuna, kişiyi ne yönlerden etkilediğine ve ne kadar ilerlediğine bağlı olarak farklılık gösterirler. Hastalığın kontrolünden sonra doktor, bu kriterlerin değerlendirilmesi sonucu en uygun ilacı hasta için belirler. Kemoterapi ilaçları başlıca 3 farklı amaç için kullanılırlar:

- Hastalıklı hücreleri yok edip hastalığı sonlandırmak.

- Hastalıklı hücrelerin daha fazla yayılmasını önlemek.

- Kanserin kişi üzerinden oluşturduğu etkileri azaltmak.

Fakat kemoterapi kanser için tek başına kesin çözüm değildir. Bazı durumlarda tek başına uygulanması uygun görülürken bazen radyoterapi ve cerrahi müdahalelere ek olarak kullanılır. Kemoterapi tedavisi gören hastalarda psikolojik durum da çok önemlidir. Moralli, psikolojik açıdan olumlu hastalar daha verimli tedavi görebilirken, moralsiz ve psikolojik deformasyona uğramış hastalar için tedavi süreci daha etkisiz olabilmektedir. Kemoterapi ilaçları, tesiri artırmak için genelde birlikte kullanılır.

Etki etme şekli nedir?

Vücudumuzdaki sağlıklı hücreler, belirli bir düzene bağlı işlev yaparlar ve çoğalırlar. Kanser hastalığı başladığında ise bu sağlıklı hücreler normal düzenlerinden çıkar, hızlı ve kontrolsüz bir biçimde büyümeye, çoğalmaya başlarlar ve işlevlerini yerine getiremez hâle gelirler. Dolayısıyla sistemimiz bundan olumsuz etkilenir. Kemoterapi ilaçları vücuda alındığında antikanser etkisini gösterir, çabuk çoğalan ve kontrolsüz büyüyen hastalıklı hücreleri ilacın türüne göre yok eder ya da çoğalmalarını engeller.

Yan etkileri nelerdir?

Ve bu aşamada malesef ilacın olumsuz etkileri de görülebilir. Örneğin kemoterapötik ilaçlar vücutta normalde hızlı çoğalması gereken hücrelere de zarar verebilir. Tedavi gören hastaların büyük bir bölümünde görülen saç dökülmesinin sebebi, normalde de hızla çoğalan keratin hücrelerine ilacın etki etmesidir. İlaçlar bağışıklık sistemini de olumsuz etkileyebildiği için enfeksiyona kapılma riskleri de artar.   Başlıca yan etkiler şunlardır:

- Saç dökülmesi ve tırnaklarda deformasyon

- Bağışıklık sisteminin zarar görmesi

- Trombosit sayısında azalma

- Hâlsizlik

- Kansızlık

- Mide bulantısı, kusma

- Boğaz problemleri

- İshal, kabızlık

- Boşaltım sistemi bozuklukları (böbrek sorunları, ishal, kabızlık vs. )

- Ciltte aşırı hassasiyet

- Hormonal bozukluklar

- Psikolojik olumsuz etkiler

Yan etkilerin büyük çoğunluğu kalıcı olmamakla beraber genellikle tedavi sonrasında hızla iyileşme gösterirler.

Ne şekilde, nerelerde ve ne sıklıkla uygulanır?

Kemoterapötik ilaçlar genellikle şu üç yolla hastaya verilir;

- Ağızdan (kapsül veya tabletlerle)

- Enjeksiyon (cilt altı veya kas içine)

- Intravenöz (toplar damarlar yoluyla)

İlaç, hastalığın türüne ve doktorun isteklerine bağlı olarak evde ya da hastanede alınabilmektedir. İlaçlar kanser türüne göre farklı sıklıklarda verilebilir. İlacın kişi üzerinde etkileri de bu sıklığı değiştirebilir. Örneğin, ilacın fazla yorduğu kişiler tedaviye vücudun kendini toparlaması ve yeniden güçlenmesi için belirli sürelerle ara verirler.