Mehmet Ali Birand, Mürvet ve  İzzet çiftinin oğlu olarak  9 Aralık 1941  yılında İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde doğdu. Birand'ın annesi Elazığ'ın Palu ilçesindendir. Anne tarafı Kürt kökenlidir. Babası ise Karadeniz'in Ereğli'sine dayanmaktadır.

Babası memur olan Mehmet Ali Birand, iki yaşındayken babasını kalp krizinden kaybetti. Yine üç yaşındayken annesi ile şakalaşırken soba da kaynayan suyun, sol bacağına dökülmesi üzerine bacağından defalarca ameliyat oldu. Sağlık durumu bakımından pek de yüzü gülmeyen Mehmet Ali Birand, hayatı boyunca ameliyat masasına onlarca kez yattı.

İlkokulu Erenköy Zihni Paşa'da başarıyla tamamlamasının ardından  1955 yılında Galatasaray Lisesi'ni  1962 yılında liseyi bitirdi. İstanbul Üniversitesi Filoloji fakültesi Fransızca bölümünü kazandı. Bir süre okul hayatı devam ettikten sonra maddi yetersizliklerden dolayı okul hayatına ara vermek zorunda kaldı. Okul macera sonrası, 1964 yılında Abdi İpekçi vasıtasıyla Milliyet gazetesinde çalışmaya başlamıştır.

1971 yılında Milliyet gazetesi kurucusu olan Ali Navi Karacan'ın oğlu Ercüment Karacan'ın üvey kızı, Cemre Güngören evlilik hayatına girdi. Aynı yılda Milliyet gazetesi için Brüksel'e gitti ve Brüksel de yirmi yıl kadar uzun bir süre yaşadı. Kısa bir dönem Milliyet'in genel yayın yönetmenliğini yaptı. 1977 yılında Umur Ali adında bir oğlu oldu. 1985 yılında Trt 1'de 32. Gün programını yaptı. Programda uluslar arası ilişkileri ele alıp, devlet büyüklerini konuk etmiştir.  Mehmet Ali Birand 32. gün programıyla tanındı. Aynı dönemde sahtecilik ve dolandırıcılık iddiası ile hakkında açılan kamu davasında yargılanıp hüküm giymiştir.

Kariyerin boyunca en çok dikkat çekilen konulardan biri 1988 yılında Lübnan'nın Beka vadisinde Abdullah Öcalan ile röportaj yapmasıdır. Röportaj sonrası tepkileri üzerine çekmemesi de kaçınılmaz olmuştur. Bu röportaj Abdullah Öcalan ile Türkiye de yapılan ilk röportajdı ve Milliyet gazetesinde basılması sonrasında toplatıldı, yayımlanması yasaklandı.

Hayatında kariyeri boyunca birçok belgeseller, röportajlar, programlar yaptı. Bunlardan bazıları ise;  12 Eylül 04. 00, Apo ve Pkk, Türkiye'nin Gümrük Birliği Macerası, 12 Eylül: Türkiye'nin Miladı, 12 Mart: İhtilalin Pençesinde Demokrasi, Emret Komutanım, 30 Sıcak Gün, Diyet: Türkiye ve Kıbrıs Üzerine Uluslararası Pazarlıklar 1974-1980, Türkiye'nin Büyük Avrupa Kavgası 31 Temmuz 1959'dan 17 Aralık 2004'e, Son Darbe: 28 Şubat.

1991 yılında kariyerini Türkiye'de devam ettirme kararı almış ailesi ile birlikte İstanbul'a yerleşmiş ardından Milliyet'ten Sabah'a geçmiştir. 32. Gün programını Trt'den Show Tv'ye taşıdı. 28 Şubat sonrası Sabah'tan kovuldu. Aydın Doğan 1997 yılında CNN Türk'ün kuruluşunda kendisine görev verildi. Aynı süreçte Posta gazetesinde yazmaya başlamıştır. 2005 yılında Kanal D Ana Haber Bülteni'ni sundu. 2009 yılında hem CNN Türk'ün hem de Kanal D' Genel Yayın Yönetmeni oldu.

Kariyerini başarılı şekilde devam ederken, Mehmet Ali Birand canlı yayında zor bir ameliyat geçireceğini açıklayıp seyircilerle vedalaştıktan hemen sonra ameliyat oldu. Kesin bir bilgi olmamakla beraber sağlık durumu hakkında kanser söylentileri yayıldı. Yapılan ameliyatın yeterli olmaması, başka bir ameliyat geçirmesine neden olmuştur. Safra kesesinde stent değişimi için hastaneye yatan Birand, 17 Ocak 2013 akşamı saat 18. 29 da hayata gözlerini yummuştur.