Tıp alanında oldukça fazla kullanılan nabız terimine, kısaca kalp atışı denilebilir. Kalp insan vücudunda çalışırken sürekli kasılır ve damarlara bir basınç uygular. Kalbin damarlara uygulamış olduğu bu basınca, kalp atışı denilmektedir.

Kalp, yaklaşık olarak dakikada 60 ile 80 arasında kasılma yapmaktadır. Bu kasılma basınçla eşdeğerdedir. Dakikadaki kasılma ya da basınç sayısına nabız ismi verilmektedir. Nabız ölçümleri kalp atış sayısını verir ve vücutta sadece iki yerden nabız ölçümü yapılabilmektedir. Bunlardan en çok bilineni ve uygulananı, bileğe iki orta parmakla bastırılarak ölçülen nabızdır. Bu ölçüm türü, gerek sağlık ve ilk yardım bilgilerinden, gerekse de tv dizilerinden toplum tarafından öğrenilmiştir. Bir diğer nabız ölçüm yeri ise, boyundur. Boyundan yapılan nabız ölçümü, gırtlağın iki yanında yer alan atardamara orta parmaklarla bastırılması sonucunda olur.

Nabız kavramı, insanlarda farklılık gösterebilen bir olgudur. Bu duruma örnek verilecek olunursa eğer, yaşlı insanlarda nabız daha düşük seviyede seyretmektedir. Egzersiz, heyecan ve efor durumlarında ise, nabız sayısında artış görülmektedir. Böbrek üstü bezleri tarafından salgılanan adrenalin hormonu da, nabız sayısının artışına neden olan bir diğer etmendir.

Nabız sayısı düşük veya yüksek olsun, vücut otomatik olarak kendini nabız sayısına göre dengelemektedir. Bu özellik, insanlara düşük ya da yüksek tansiyonda yaşayabilme fırsatı sağlamaktadır. Nabız, kalbin ne sıklıkla attığını atardamarda duyulmasını sağlayan bir kavramdır. En kolay nabız ölçümü, bilekte yer alan atardamardan duyulmaktadır. Bu nedenle muayene esnasında nabız genelde bilekten ölçülür.   Kalp çalışırken her kasılmasında, atardamar içerisine kan gönderilir. Gönderilen bu kan atardamar içerisinde ilerler ve damar çeperlerine basınç yapar. Bu basınç ise, en fazla bilekte, ayak sırtı damarlarında ve boyunda görülmektedir.

Sağlıklı bir insandaki nabız atışı, 70 ile 80 arasında değişmektedir. Nabzın ölçülmesini sağlayan vuruşlar, dolgun ve yumuşak haldedir. Aynı zamanda bu vuruşlar, belirli aralıklarla devam eder. Nabız vuruşları, bazı durumlarda artar ve azalmaktadır. Nefes verme işleminde azalırken, nefes alma işleminde ise artmaktadır. Eğer nabız hızlı atıyorsa, bunun anlamı kalbin çok hızlı atmaya başladığıdır. Bu durumun tıp bilimindeki ismi ise, taşikardidir. Nabzın yavaş atma durumuna ise, bradikardi ismi verilmektedir.

Nabzın Hızlı veya Yavaş Atmasındaki Nedenler

Hastalık ve rahatsızlıklar nabız artışını etkileyen durumlar arasında yer alır. Genel adı ateşli hastalık olan hastalıkların hepsinde nabız yükselmektedir. Bunun nedeni ise, ateştir. Eğer ateş bir derece artarsa, bu nabızda dakikada 20 vuruşluk bir artışa neden olur. Kanamalı türdeki hastalıklarda da, nabız artışı artmaktadır. Bu tür hastalıklarda vücuttan dışarıya kan çıkar. Nabız artışının artışı da, bu kanın eksikliğini organizmaya anlatmaktır.

Bazı durumlarda vücut dokularının kan ile beslenmesi gerekir. Bu tür durumlarda, kalp daha hızlı atmaya başlar. Guatr hastalığında da, nabız artar. Bu hastalıkta nabız bir hayli yükselerek 200'lü değerlere ulaşabilir. Bu tür durumlar, nabız artışına neden olan durumlardır. Sinir sistemi hastalıklarında ise, nabız sayısında eksiklik olabilmektedir. Yine beyin kanamalarında da, nabız düşmelerine rastlanılabilmektedir.