Her spor branşında olduğu gibi, müsabakaları yöneten ve kritik durumlarda karar vermek durumunda kalan hakemlik görevi, satranç sporunda da belli eğitimleri almış ve bazı niteliklere sahip kişiler tarafından yapılmaktadır. Futbolda saha içinde düdük çalan, basketbolda çeşitli terminoloji ve hareketlerle kararlarını açıklayan, diğer sporlarda da kendine özgü kurallar içinde yöneticilik yapan hakemler, acaba satranç maçlarında nasıl işler yapmaktadırlar?

Satranç sporunda, beraberlik durumları, sporculardan birinin ya da ikisinin birden sürelerinin azaltılması, cezalar verilmesi, zaman sıkışıklığında hamlelerin not edilmesi, turnuva salonunun uygun atmosfer ve şartları sağlamasının denetlenmesi gibi birçok işin, hakemler tarafından yapıldığı bilinmelidir. Bir satranç hakemi, ilgili turnuvanın önemi ve büyüklüğüne göre günler öncesinden salon hazırlıkları ve malzeme teminlerine başlar. Turnuvaya katılacak sporcu sayısından daha fazla sayıda takım, her iki kişiye bir tane düşecek şekilde turnuva saati, sonuç ve eşlendirme kağıtlarının asılacağı panolar gibi, ihtiyaç duyulan tüm malzemelerin eksikliğinin giderilmesi ve turnuvada kullanılacak şekilde hazır hale getirilmesi, turnuva baş hakemi, yardımcıları ve görevli tüm satranç hakemleri tarafından sağlanmaktadır.

Sporcuların turnuva sırasında her maç kullanarak hamlelerini kaydedeceği notasyon kağıtları da, satranç hakemlerince temin edilecek bir başka gerekli malzemedir. Yine sonuçların girileceği ve gerekli işlemlerin yapılacağı en az bir adet internet bağlantılı bilgisayar ile, çıktıların alınacağı yazıcılar da, hakemlerce hazır bulundurulmalıdır.

Satranç turnuvasının yapılacağı salonun, uygun sessizlik ve istenen sıcaklıkta tutulması gibi fiziki şartların kontrolü de, satranç hakemlerinin sırtına binen bir başka yüktür. Sıcak olduğunda klima sisteminin kullanılabilir olması ya da izleyiciler gürültü yaptığında sessizliği sağlanması, satranç hakemlerinin sorumlulukları içindedir.

Sadece salon hazırlığı ve turnuva alanının fiziki koşullarının sağlanması değil, teknik olarak da satranç hakemlerinin birçok sorumluluğu bulunmaktadır. Satranç sporunun kuralları dahilinde, itiraz edilen durumlarda ani ve doğru kararlar vermek, analiz masalarında "üç konum tekrarı" gibi teknik ve pratik bilgi gerektiren kritik incelemelerde bulunmak, yabancı kökenli sporcularla uygun terimler kullanılarak yabancı dilde anlaşmayı sağlamak gibi önemli görevler de, satranç hakemliğinin fıtratında vardır.

Satranç hakemleri, uygun belgeleri tamamlayıp, kursa katıldıktan hemen sonra sınavı geçerek, aday hakem olurlar. Belli kriterleri ve görevleri tamamlayan aday hakemler, yine bir kurs ve sınav aşamasının ardından, il hakemi statüsüne gelirler. Ardından, ulusal ve lokal turnuvalarda görev alan il hakemleri, belirli yükümlülükleri yerine getirdikten sonra, tekrar bir kurs ve sınav sorumluluğunu başarıyla yerine getirerek, ulusal hakem olmaktadır. Ardından Fide hakemi, uluslararası hakem gibi bir takım ünvanlar alınması için uğraş verilir.

Satranç hakemleri, turnuva sonlarında salonu toparlamak ya da toparlanmasını sağlamak zorundadır. Bu sayede satranç taşları, tahtaları, masa örtüleri, satranç saatleri, notasyon kağıtları gibi malzemelerin de tekrar tekrar kullanılabilmesi adına düzgünlüğü ve sağlamlığı sağlanmaktadır. Çok cüzi miktarlara yapılmakta olan bu iş, kesinlikle bir sevgi meselesidir. Bütün gün çalışılmasının ardından alınan ücret, neredeyse hiç bir şeye değmeyecek nitelikte olsa da, satranç sevgisi ve bu sporun tüm yaş gruplarında sorunsuz ilerlemesinin istenmesi, satranç hakemlerini ayakta ve diri tutan durumlardır.