Bireysel emeklilik sistemi, özellikle son yıllarda, neredeyse her bankanın ya da sigorta şirketinin kapımıza kadar gelerek bizi bu sisteme dahil etmeye çalışmaları ile gündemimize dahil olmuştur. Kısa bir tanımlama ile, bireyin kendi emekliliğini kurması şeklinde ifade edilebilir. Türkiye'de, geçmişten bu yana devlet aracılığı ile yapılan bir emeklilik sistemi bulunsa da, son yıllarda bireysel emeklilik sistemine geçişler de yaşanmaktadır.

Bireysel emeklilik sistemi, sektörde "BES" şeklinde kısaltılmaktadır. Her sistemin olduğu gibi, bu sistemin de bazı avantajları ve dezavantajları vardır. Bu sistemi kimlerin yaptırabileceği, kesintiler, vergiler, kazançlar ve diğer sorular ışığında, bireysel emeklilik sistemi incelenebilir.

- İlk olarak, bireysel emeklilik sistemine kimler dahil olabilmektedir?

Bireysel emeklilik sistemi, yapılan son düzenlemeler ile beraber, isteyen tüm vatandaşların kullanabileceği bir hizmet haline gelmiştir. Önceki dönemlerde yaşanan Bağ-Kur'lu olma ya da olmama gibi ikilemlerden ziyade, artık her isteyen bu sistem içinde yer alabilmektedir.

- Bireysel emeklilik sisteminden ayrılma durumlarında kesintiler yaşanır mı?

BES içindeki en büyük handikap, yeterli süre dolmadan sistemin terk edilmesinden doğan kesintilerdir. Birçok vatandaş, bu yönünden dolayı bireysel emeklilik sistemine uzak durmaktadır. Söz gelimi, sisteme dahil olunduktan 2 yıl sonra sistemden çıkılmak istendiğinde, hem fon getirilerinden, hem de ana paradan çeşitli kesintiler yaşanabilmektedir. Bu nedenle, sisteme girecek olanlara, yeterli zamanı doldurmadan önce çıkmamaları önerilmektedir. Kısa zaman sonra sistemi terk etmek, eldeki parayı durduk yere eritebilir.

- Bireysel emeklilik sistemi üzerinde ne zaman emekli olunur?

BES dahilindeki bir başka net kural ise, 10 yıl ve 56 yaşı doldurma durumudur. Sisteme dahil olunduktan itibaren 10 yıl boyunca sistemde yer alan ve para yatıran vatandaşlar, 10 yıl sonrasında çeşitli fon getirilerinden ve devlet desteklerinden yararlanabilse de, tam bir emeklilik programı ve desteklerin tamamı için 56 yaşın doldurulmuş olması gerekmektedir. Yani, 20 yaşında sisteme giren bir vatandaş, 30 yaşına geldiği zaman gereklerin tamamını yerine getirmiş sayılmamaktadır. Bu nedenle, 10 yıl sonra direkt olarak sistemin iyi yanlarından yararlanmak isteyen bazı vatandaşlar, genellikle 45 - 46 yaşlarında bu sisteme dahil olarak, hem 10 yıllarını doldurmakta, hem de 56 yaşına erişerek sistemden tam anlamıyla fayda sağlamaya çalışmaktadırlar.

- Bireysel emeklilik sistemi dünya üzerinde de kullanılmakta mıdır?

Bazı devletlerde emeklilik sistemi, devlet eli ile gerçekleştirilmemektedir. Bu nedenle, bu sistem ilgili ülkelerde uzun yıllardır uygulanmaktadır. Ülkemizde de bu sisteme geçilmesi için, devlet yardımları ile sistem desteklenmektedir.

- Bireysel emeklilik sisteminde devlet desteği nasıl var oluyor?

Son yapılan düzenlemeler sonrası, sistemde devam eden vatandaşların paralarına, devlet tarafından %25'lik bir destek verilmektedir. Ancak bu destek, sistemde kalış süresi ile doğrudan ilgilidir. Yani, desteğin tamamının ya da bir kısmının alınması, tamamen kişinin sistem içinde kaçıncı yılında olduğu ile doğrudan alakalıdır. Ayrıca bu destek verme durumu, BES'in en ilgi çekici ve avantajlı yanlarından biri olarak görülmektedir.

- Bireysel emeklilik sistemi, bir devlet hizmeti midir?

BES bir devlet hizmeti değildir. Ancak bu sistem, devletin sıkı şekilde takip ettiği, ilgili bakanlıklar ve müsteşarlıklar ile denetlediği bir emeklilik sistemidir.

- Anlaşma yapılmadan önce, dikkat edilmesi gereken konular nelerdir?

Bireysel emeklilik sistemi içinde, fon yönetim giderleri ve kazanç vergisi gibi bir takım giderler bulunmaktadır. Vatandaşlar anlaşma yaparken, bu oranları iyi öğrenmelidir. Aynı zamanda devlet desteğinin ne kadarlık bir kısmının, ne kadarlık bir yıl aralığına denk geldiğinin öğrenilmesi de son derece önemlidir.

Vatandaşın parasının eriyip gitmemesi için, hiçbir şekilde belirlenmiş zamandan önce sistemden çıkmaması gerektiği de unutulmamalıdır. Ayrıca, fon yönetimleri düzgün takip edildiği müddetçe, bu sistemden kazanç sağlamak da mümkündür.