Bologna Süreci;  Avrupa' da Yükseköğretim Alanı oluşturmak için hazırlanan bir süreçtir. Süreç yükseköğretimde üye ülkeler arasında akademik standartlar geliştirmeyi amaçlar. Üye ülkelerdeki eğitim sistemlerinin arasındaki ayrılıkları aza indirgemeyi hedefler.

Yakın zamana kadar süreçteki üye ülke sayısı 45 idi. Ancak Karadağ' ın bağımsızlığını kazanmasıyla ve Kazakistan' ın sürece katılmasıyla üye ülke sayısı 47' ye yükselmiştir ve hala ülkeler etkinliğini sürdürmektedirler. Süreç olağan anlaşmalara benzemez. Çünkü sürece katılan devletler arasında bir anlaşma, protokol vb. yoktur. Sürece kendi istekleriyle katılırlar, süreçteki kazanımları ve amaçları uygulamak devletlerin kendi inisiyatifindedir. Yani Bologna Süreci' ndeki alınan kararların devletler üzerinde bir bağlayıcılığı yoktur. Bologna Süreci çerçevesinde oluşturulmak istenen Yükseköğretim Alanı' nda üye ülke vatandaşları, akademik kariyer veya yüksek öğrenimden faydalanmak amacıyla özgürce ve rahatça gezebileceklerdir. Sürecin bir diğer amacı üye ülkelerdeki eğitim sistemlerini ve eğitimle alakalı iş alanlarını cazip hale getirmektir. Amaç, yüksek eğitim birliği sağlamak olsa da sürecin asla istemediği durum tek tip yükseköğretim programı veya sistemi. Süreç, ülkelerdeki özgün eğitim sistemlerinin farklılıklarını güvence altına alıp bu farklılıklar arasında denge kurmayı ve birlik oluşturmayı esas alır.

Bologna Süreci adını İtalya' nın Bologna Üniversite' sinden alır. İlk olarak böyle bir sürece dair fikirler burada ortaya atılmış ve tartışılmıştır. 1998' de ise İtalya, İngiltere, Almanya ve Fransa' nın eğitim bakanlıkları ortak bir bildiri yayımlamışlardır. Bu bildirinin adı Sorbonne Bildirisi' dir. Bu bildiride sürece dair fikirler ortaya çıkmış ancak resmi olarak 1999 yılında yayımlanmış ve ilgili bakanlar bu sürece imza atmışlardır. Aynı zamanda 29 Avrupa ülkesi sürece bu yıl katılmışlardır. Bologna Süreci Bildirisi ile ilk hedefler ortaya koyulmuştur.

Bu hedefler şunlardır:

1-) Kolay anlaşılır ve birbirleriyle karşılaştırılabilir yükseköğretim diploma ve/veya dereceleri oluşturmak ,

2-) Yükseköğretimde Lisans ve Yüksek Lisans olmak üzere iki aşamalı derece sistemine geçmek,

3-) Avrupa Kredi Transfer Sistemi' ni ( European Credit Transfer System, ECTS ) uygulamak,

4-) Öğrencilerin ve öğretim görevlilerinin hareketliliğini sağlamak ve yaygınlaştırmak,

5-) Yükseköğretimde kalite güvencesi sistemleri ağını oluşturmak ve yaygınlaştırmak,

6-) Yükseköğretimde Avrupa boyutunu geliştirmek.

Türkiye bu sürece 2001 yılında katıldı. Aynı zamanda Güney Kıbrıs Rum Yönetimi ve Hırvatistan da aynı yıl sürece katılıp üye ülke sayısını 32' ye yükseltti. Toplam 32 ülkenin katılımıyla gerçekleştirilen 2001 yılındaki toplantı Prag' ta oldu ve 6 ana hedefe 3 yeni hedef daha eklendi. Bu yeni hedefler şunlardır:

- Yaşam boyu öğrenimin teşvik edilmesi,

- Öğrencilerin ve yükseköğretim kurumlarının sürece aktif katılımının sağlanması,

- Avrupa Yükseköğretim Alanı’ nın cazip hale getirilmesi.

2003 yılında ise Berlin' de bir toplantı daha gerçekleşti. 2 yıllık süreçte sürece katılan Liechtenstein ( Lihtenştayn ) ile birlikte toplam 33 ülke toplantıya katılım sağladı. Aynı zamanda 7 ülke daha bu toplantıya Bologna Süreci' ne katıldığını açıkladı. Bu ülkeler Rusya, Arnavutluk, Makedonya, Sırbistan- Karadağ, Bosna Hersek , Andorra ve Vatikan' dır. Bu toplantı 40 üyeyle tamamlanmıştır. Toplantı " Avrupa Araştırma Alanı ( European Research Area, ERA) ile Avrupa Yükseköğretim Alanı ( European Higher Education Area, EHEA ) Arasında Bir Sinerji Kurmak ve Doktora Çalışmaları " başlığıyla gerçekleştirildi ve bir yeni hedef daha belirlendi. Bunun yanında sürecin hızlanmasını sağlamak amacıyla 3 tane öncelik dile getirildi. Bu öncelikler şöyledir:

- Yükseköğretimde (Lisans ve Yüksek Lisans ) iki aşamalı derece yapısı,

- Yükseköğretim diploma ve/veya dereceleri ve öğrenim sürelerinin tanınması,

-Kalite güvencesi.

2005 yılında gerçekleştirilen Bergen Konferansı ile de sürece üye olan ülke sayısı 45' e yükseldi. Konferans Norveç' te Bergen şehrinde toplandı. Bu konferansta 2007 yılına kadar gerçekleştirilmesi öngörülen 4 temel uygulama alanı belirlendi. Bunlar:

- Avrupa Yükseköğretim Alanı ile Avrupa Araştırma Alanı arasında bir sinerji yaratmak,

- Bologna Süreci' nin sosyal boyutunu güçlendirmek,

- Öğrenci ve öğretim görevlilerinin hareketliliği,

- Avrupa Yükseköğretim Alanı' nın cazip hale getirilmesi ve Avrupa dışındaki ülkelerle işbirliğinin sağlanması ve güçlendirilmesi.

Bu 2 yıllık süreçte bir rapor hazırlandı. Stocktaking Report adlı rapor bir değerlendir esasına dayanır. Bu değerlendirme başlıkları da şu şekildedir:

1-) Avrupa Kalite Güvencesi Birliği ( European Association of Quality Assurance, ENQA ) tarafından geliştirilen ve Avrupa Yükseköğretim Alanı' nda yer alan yükseköğretim kurumlarına yönelik “Kalite Güvencesi Standartları ve Uygulama Prensipleri' nin üye ülkelerdeki uygulamaları,

2-) Ulusal Yeterlilikler Çerçeveleri uygulamaları,

3-) Doktora programları da dahil olmak üzere ortak yükseköğretim programları,

4-) Yükseköğretimde esnek öğrenim yolları yaratmak.

Yıllara göre genel olarak Bologna Süreci' ndeki üye ülke sayıları şu şekildedir:

1999 yılı: 29 ülke.

2001 yılı: 32 ülke.

2003 yılı: 40 ülke.

2005 yılı: 45 ülke.

2007-2013 yılları: 47 ülke.