Bukalemungillerden kertenkelemsi sürüngenlere verilen genel addır. Kertenkelelerden ayıran en önemli özellikleri, ayaklarının kıskaç şeklini alabilmesi, dilinin çok uzun olması, gözlerinin çok büyük ve dışa çıkık olması ve renk değiştirebilme özelliğidir.

Boyu 20-30 cm olup ağaç dallarında yaşar. Derisinin içinde yer alan kromatofor denilen renk hücreleri sayesinde rahatlıkla renk değiştirerek yılan, yırtıcı kuş vb. düşmanlarından kendini korur. Bulunduğu ortama göre renk değiştirebildikleri gibi belli etmek istedikleri duygulara göre de renk değiştirebilirler. Derilerini sarı, yeşil, kırmızı tonlarına, kestane rengine ve siyaha çevirebilir, benekler ve çizgiler oluşturabilirler. Başının tepesi miğferlidir.

Bukalemunlar böceklerle beslenirler. Dilleri boylarının yaklaşık 1-1, 5 katı uzunluğunda, hareketli, uzun, vantuzlu ve yapışkandır. Dilini avının üzerine uzatır ve yakalayarak ağzına atar; ayrıca ayakları ve kuyruğu da yakalayıcıdır. Göz kapakları kalındır. Gözleri birbirinden bağımsız olarak hareket eder. Bir gözü sağa bakarken diğeri sola bakabilir. Her ayağında ki beş parmak, iki bölüme ayrılarak kıskaç biçimini alır ve ağaç dallarına rahat tutunmasını sağlar. Çok yavaş yürürler.

Bukalemunlar toprağın üzerinde yürüme ve çukur açmada çok zorlanırlar. Bukalemunlar yaz sonunda toprağa kazdıkları çukurlara birkaç düzine yumurta bırakarak üzerlerini toprakla örterler. 3-4 ay içinde yavrular yumurtadan çıkarak hemen avlanmaya başlarlar. Ayakları ve kuyruklarıyla dalları kavrayabilirler.

Güney Avrupa'da, Japonya ve Kuzey Afrika'da tek türü, adi bukalemun( Chamaele on chamaeleon ) yaşar. Bu türün yumurtlayarak çoğalmasına karşın, Doğu Afrika'nın dağlık bölgelerinde yaşayan bitoeniatus doğurgandır. Madagaskar’da yaşayan boynuzlu bukalemun( Leandria Perarmata ) başında ve sırtında kemik çıkıntıları bulunur.