Yaygın Adı: Büyük Mersin Balığı (Morina)

Bilimsel Adı: Huso huso

Familya: Acipenserida

Alt Familya: Acipenserinae

Takım: Acipenseriformes

Boyutları: 8, 6 metreye kadar uzunluk ve 1300 kilograma kadarda ağırlıkları olabilir. Tipik iri türleri 6 metre boyundadır.

Fiziksel Özellikleri: Yetişkinleri ağır gövdeli bir görünüm sergilerler. Daha genç türler daha aerodinamiktirler. Deri zarlarını, boğaz bölgesindeki solungaçları sınırlar. Ağzı geniştir ve somağının üstünde iki çift uzun bıyık bulunur. Pulları özellikle güçlü ve sağlam olmamakla birlikte, yaşlandıkça aşınır ve yitirilir.

Yaşam Çizgisi: Sonbahar sonu eylül ve ekim aylarında nehirlerin üst kısımlarına 500 km veya daha uzağa göç eder. İlkbahar sonu, nisan ve mayıs aylarında nehirlerin alt ve orta kesimlerine göç eder. Her iki soyda mayıs ayları civarında taşlık ve çalıların üstüne yumurtlar. Büyük dişiler 7 milyon kadar yumurta bırakır. Yaklaşık bir hafta sonra yumurtalar çatlar ve yavrular çıkar. Yetişkinler denize döner ve yavrular genellikle ilk yılları esnasında açık denize göç ederler.

Beslenme Tarzı: Genç büyük mersin balıkları, omurgasızlar ve küçük balıklar ile beslenirler. Yetişkinler neredeyse tamamen balıklar artı, su kuşları ve foklar dâhil diğer avlarla beslenirler.

Yaşam Alanı: Başlıca yüzeye yakın veya ince çökellerin üzerindeki orta su bölgelerinde; sıklıkla dere ve nehir ağızlarına yakın yerlerde yaşarlar. Karadeniz'de kışın 180 metre daha derin sulara göç ederler.

Yeryüzünde Dağılımı: Adriyatik, Karadeniz ve Hazar Denizi ve bağlantılı nehir sistemlerinde dağılım gösterirler.

Durumu: Bazı popülasyonları  IUCN (Nesli Tükenme Tehlikesi Altında Olan Türlerin Kırmızı Listesi) tarafından tehlikede olarak sınıflandırılmıştır. Bir tanesi, kritik tehlikede ve diğer bir soyu da tükenmiş olarak sınıflandırılmıştır. Morina, tatlı su balıklarının en büyüğü olarak bilinir. Mersin balığı ise dünyanın en pahalı havyarını üretir.

Büyük mersin balıkları, tüm mersin balıklarının en irisidir ve aslında tatlı su balıklarının en büyüğüdür. Büyük mersin balıklarının 6 metre uzunlukta olanları nadirdir ve dev türlerin 8, 6 metre uzunlukta oldukları rapor edilmiştir. Dişileri, bir seferde 7 milyon adet yumurta bırakabilir. Siyah yumurtalar, en yüksek fiyatlı havyar olması nedeniyle bu balıklardan bir yumurtlama döneminde elde edilen havyar büyük bir servet ifade eder.

Uzun Mesafe Yumurtlayıcıları

Çoğu iri mersin balıkları gibi, büyük mersin balıkları, vakitlerinin büyük bir kısmını hamsi, kaya balığı ve ringa balıkları ile beslenerek denizlerde geçirir. Daha irilerinin kuşlar dâhil diğer omurgalıları yedikleri rapor edilmiştir. Büyük mersin balıkları, 500 km mesafe giderek yumurtlamak için tatlı sulara göç ederler. Yumurtalar, hızlı akan sularda taşlık nehir yataklarına bırakılır. Yumurtalar, 130 santigrat derece civarındaki sıcaklıkta bir hafta içinde çatlar ve içlerinden yavrular çıkar.

Yumurtadan çıktıktan bir hafta sonra larva halindeki büyük mersin balıklarının yavruları beslenmeye başlar. Bu evrede, onların besinleri, küçük omurgasızlardan oluşur. Her nedense, tedricen, besinlerinin çoğunu özellikle balıklar oluşturuncaya kadar yavrular, daha küçük balıklarla beslenirler. Genellikle, bir yıl içinde açık denize çıkarlar. Ondan sonraki büyümeleri nispeten daha yavaştır ve dört yıl sonra 1 metre, 16 yıl sonra 2 metre uzunluğa erişirler.

Erkekler, 12 - 16 yıl ve dişilerin erginleşmesi 20 yıl alır. Birçok defa yumurtlama dönemleri geçirerek ve göç ederek 100 yaşına kadar yaşayabilirler.

Azalan Popülasyonlar

Büyük mersin balıkları, aşırı balık avcılığı yüzünden ve gitgide kötüleşen yaşam alanlarında hayatta kalma mücadelesi verirken çok sıkıntılar çekmişlerdir. Sonuç olarak, bu balıklar artık eskisi gibi yaygın değildir ve bazı popülasyonları kritik yok olma tehlikesi altındadır. En azından bir İtalyan popülasyonunun, şu anda soyu tükenmiş olarak bilinmektedir. Hem doğrudan hem de dolaylı olarak denizlerdeki yaşam çevresini etkileyen açık deniz petrol arama çalışmalarının büyük mersin balıkları popülasyonlarına birçok tehdit oluşturduğunun izleri sürülebilir.

Atık deniz petrol aramaları, delik delme maliyetleri ile doğal gaz ve petrol taşımak için denizlere petrol boru hatlarının döşenmesi, petrol ile bağlaşık endüstrilerin genişlemesi, petrol terminallerindeki denetimsiz büyüme ile birlikte kanalizasyon ve atık üretimi problemleri, bu balıkların yaşam alanlarına yapılan fiziksel taciz ve saldırıları kapsamaktadır. Büyük mersin balıklarına ve onun akrabalarına karşı, bu kirlilikle ilgili olarak önceki Sovyetler Birliği'nin sahilleri boyunca fabrikaların hızla yayılması başka bir tehdittir.

Büyük mersin balıklarının uygun yumurtlama yerlerinden mahrum olmaları nedeniyle nehirlere barajlar yapılması da ciddi bir tehdit olarak düşünülmektedir. Daha da kötüsü, Yabani yavru stoklarının azlığı yüzünden son yıllarda nehirlerde üreyen büyük mersin balıkları stoklarının yeniden arttırılması gerçekleştirilememiş görünmektedir.