Hamilelik beyni, bazı kadınların 9 aylık hamilelik süreci boyunca yaşadığı unutkanlık ve kısa süreli hafıza kaybıyla giden bir durumdur. Peki ama hamilelik gerçekten de bir kadının hafızasını ve bilişsel yeteneklerini etkileyebilir mi? Hamilelik beyninin gerçekten var olup olmadığını, yoksa sadece bir uydurmaca mı olduğunu bu yazıdan öğrenelim.

Hamilelik sırasında bir kadının beyninin %8 oranında küçülebileceğini, buna rağmen beyin hücrelerini kaybetmediğini biliyor muydunuz?

Hamilelik bir çok duygusal ve fiziksel çalkantılarla dolu bir geçiş dönemidir. Zihinsel uyuşukluk, hafıza kaybı veya unutkanlık hamilelik sırasında çok sık görülen ortak bir problemdir ve bu sendroma "hamilelik beyni", "plesanta beyni" gibi isimler verilmiştir. Uzmanlar hamilelik beyninin var olduğuna şüpheyle yaklaşsa da kadınların büyük çoğunluğu bu dokuz ay boyunca bu durumu yaşadığını söylüyor. Yükselen hormon düzeyleri nedeniyle sabah bulantısı, kabızlık, ruh hali dalgalanmaları gibi bir çok şeyle baş etmeye çalışırken en basit ev işlerini bile hatırlayamamak çok normal değil midir?

Kadınlar genellikle birinci ve üçüncü trimesterlarda bu durumdan şikayetçidir. Öte yandan bir çok kadın bu deneyimi doğumdan sonra yaşar buna ise annelik beyni denir. Gebelik ve bellek arasındaki ilişkiyi incelemek için yapılan çalışmalar çok sınırlıdır ve bu çalışmaların çoğu çelişkili sonuçlar vermiştir. Bazı çalışmalarda gebeliğin hafıza ve bilişsel yetenekler üzerine etkisi olduğu bulunsa da, diğer çalışmalarda hamile ve normal kadınlara yapılan test sonuçlarında farklılık bulamamıştır. Yani hamilelik beyninin gerçek olduğunu kanıtlayacak yeterli kanıt yoktur.  Bununla birlikte hamilelikle ilgili fiziksel, zihinsel ve duygusal değişikliklerin bir kadının belleği üzerindeki etkisi inkar edilemez. Yani, hamilelik sırasında tam olarak ne oluyor?

Hamilelik sırasında beyin küçülüp hafıza kaybına mı neden oluyor? Hamilelik beyninin olası açıklamalarına bakalım.

Artan hormonlar: hamilelik sırasında büyük ölçüde dalgalanmalar gösteren östrojen ve progesteron hormonları değişken ruh hali, yorgunluk, artan uyku hali ve baş ağrısına neden olabilir. İlk birkaç hafta içindeki hormonal dalgalanma beynin duyuların algılayışını değiştirebilir bu özellikle koku duyusunu etkiler. Bu kadınların gebelik sırasında bazı kokulara karşı aşırı duyarlı olmasının sebebidir. Burdan yola çıkarsak hormonlar bir kadının tat ve koku algısını değiştirebiliyorsa neden hafızasını da değiştirmesin?

Artmış stress ve endişe: Bebek bekleyen kadınların, bebek ve bebeğin getireceği yeni yaşamla ilgili endişeleri olması gayet normaldir. Bazen bu düşünceler dikkat dağınıklığına neden olabilir. Diğer bir deyişle hamile bir kadının doğmamış bebeğinin sağlığı ve güvenliği ile ilgili endişeleri diğer şeyleri unutmasına neden olabilir. Bir kadının bebek için uygun bir ortam hazırlamak konusunda dayanılmaz bir dürtü hissetmesi de hamilelik beynine neden olabilir. Bu yuva kurma iç güdüsü kadınları temizlik ve yeni doğana hazırlanma konusunda saplantılı bir hale getirip günlük faaliyetlerini unutmasına neden olabilir.

Uyku yoksunluğu: Uyku yoksunluğu bir kadının hamileliği ve anneliğinin ilk bir kaç ayında en çok şikayetçi olduğu problemdir. Hem kadın hem erkeklerin zihinsel ve fiziksel olarak uyanık durumda olabilmesi için 7-8 saatlik uykuya ihtiyaçları vardır. Yani uyku eksikliğinin dikkat dağınıklığına ve unutkanlığa neden olması kaçınılmazdır.

Beyindeki değişimler: 1996 yılında, New Scientist Dergisi'nde yayınlanan bir raporda hamile kadınların beyninin üçüncü trimesterde küçüldüğü tespit edildi. American Journal of Neuroradiology' de yayınlanan başka bir çalışmada ise beyin hacminin gebelik sırasında %4 azaldığını ortaya konmuştur. Beyin doğum sonrası birkaç hafta içinde orjinal boyutuna ulaşmaktadır. Ancak bazı durumlarda beynin orjinal boyutuna dönmesi 6 ayı bulabilmektedir.

Bilim adamları gebelik sırasında neden beyin boyutunun değiştiğinden emin değil, ama beyin devrelerinin yeniden yapılanması için gereken hücresel metabolizma değişikliklerinin bunun sorumlusu olabileceği düşünülüyor. Bir kadın gebeliği sırasında beyin hücrelerini kaybetmez. Bundan dolayı azalmanın sorumlusu beyin hücrelerinin kaybı olamaz. Ayrıca, uzmanlar gebeliğe bağlı beyin küçülmesinin bellek ile ilgisinin olup olmadığından emin değiller. Ancak, beyin hücreleri arasındaki bağlantıların yeniden yapılandırılma sürecinin gebelik beyniyle ilgili olabileceğini düşünüyorlar. Başka bir teoriye göre hamilelik beyni kadınların dış uyaranlara daha az konsantre olup bebeğe odaklanmasına yardımcı olan evrimsel bir gelişmedir.

Gebelik beyninin var olduğuna inanmak: Birçok uzman, hamilelik ya da plasenta beyninin psikolojik bir fenomen olduğunu düşünüyor. Bir çok kadının hamilelik beyni denen bir şey olduğuna inandıkları için, yaptıkları ufak unutkanlıkların daha çok farkında olma eğiliminde olduklarını düşünüyorlar. Başka bir araştırmaya göre kadınlar hamilelik öncesine göre daha fazla dikkatli olduklarını düşünüyor.