Kurşun kalem denilince benim aklıma ilkokul yılları gelir. Birde ayrılmaz parçası olan kalemtıraş. Arkası gelmez ödevlerin en büyük aracı kurşun kalem; lise öğreniminde, kimi zaman üniversite de hatta son yıllarda ösym'nin bütün sınavlarında kurum tarafından verilmekte olan en önemli insani araç olarak görmekteyim. Bu öğrenim aşmamalarını tamamlamama rağmen kurşun kalemin kokusu hala aklımdadır. Peki, öğrenim anılarımızı ve nostaljik anılarımızı kaplayan kurşun kalemler gerçekten kurşundan mı yapılır?

Bu sorunun cevabı sizi şaşırtabilir ama kurşun kurşun kalem ucu kurşundan yapılmamıştır. Peki kurşun kalem hangi maden kullanılarak yapılıyor? Kurşun kalemin ana maddesi grafit madenidir. Kırk ayrı maddenin karıştırılmasıyla oluşur. Basitçe bahsetmek gerekirse kurşun kaleme yazma özelliği veren ucundaki madde grafit madeninin kil katılarak sertleştirilmiş halidir. Genel olarak Sri Lanka, Sibirya, Kuzey Amerika Meksika ve Avusturya'da çıkarılan bu maden, işlenerek kurşun kalem ucundaki maddeye dönüşür. Ayrıca kurşun madeni doğadaki yapısı itibariyle ağır sanayide, silah sanayi de ve benzeri ortamlarda kullanılmaktadır. Ayrıca insan sağlığı açısından da son derece zararlı madendir. Kısaca kurşun kalem sanıldığı üzere kurşun madeninden değil grafit madeninden yapılır.

Peki kurşun kalem adı nereden geliyor? Kurşun kalem denilmesinin sebebi, 16. yüzyılda grafit madenini bulan İngiliz bilimcinin onu bir çeşit kurşun elementi sanmasıdır. Ancak 200 yıl sonra grafitin bir çeşit karbon olduğu anlaşılır ve kurşun kalemin ucunda yer alan maddenin kurşun madeni değil grafiti madenidir. Kurşun kalem ham maddesi açığa kavuşmasına rağmen günümüzde ona grafit kalem diyemiyoruz. O da birçok terim gibi kalıplaşmış.