Düşünce, coşku, irade, kişilik ve davranış bozukluklarıyla ortaya çıkan bir ruhsal hastalıktır. Hasta dış dünyanın gerçeklerinden kopar, adeta kendisinin kurduğu bir dünyada yaşar. Hastalığın kişiliği dağılmış, yıkılmıştır. Hastalık genellikle ergenlik döneminde ortaya çıkar. Kadın ve erkeklerde hemen hemen aynı oranda görülür.

Hastalığın nedenleri, olarak pek çok etken gösterilmesine karşın, henüz nedeni kesin olarak belirlenmemiştir. Kesinlik kazanan tek bulgunun annesi ya da babası bu hastalığa yakalanmış, bir çocuğun ileriki yaşlarda şizofreniye yakalanma riski yüksektir. Bu da hastalıkta kalıtımın önemli bir rol oynadığını kanıtlamaktadır.

Şizofrenin belirtileri farklı gruplara ayrılıp değerlendirilmiştir.

Düşünce bozuklukları: Hastanın düşünceleri arasındaki ilişkiler kopuktur. Bunun sonucu olarak konuşması karmakarışıktır. Hasta konuşmasında belirli bir konuyu işleyemez. Konudan konuya geçer, saçma bir mantık yürütür. Sorulan sorulara ilgisi olmayan yanıtlar verir. Buna yandan konuşma denir. Hasta konuşmasında uydurduğu yeni ve anlamsız sözcükler kullanır. Buna neologizm adı verilir. Bazı hastalar aniden susar ve cevap vermezler. Neden olarak da kendisinin duygularının baskı altında olduğunu iddia eder. Bu tür hastalarda mistik, metafizik ve felsefi konular üstünde yoğunlaştığı görülür.

İrade bozukluğu: Şizofrenin iradeleri yıkılmış, karar verme yetenekleri yok olmuştur. Herhangi bir konuda karar vermezler. Ya da karar vermeksizin karar amacı taşıyormuşçasına günlerce yatarlar. İç dünyalarına kapanıp haftalarca düşünürler. Bu duruma otiz adı verilir. Bu hastalıkta diğer bir unsurda olumsuzluktur. Hasta yemek yemez, çevresindeki insanların dediklerini yapmaz. Sorularına karşılık vermez, bu duruma mutiz adı verilmektedir. Bazılarında ise sorulan soruyu tekrarlar, buna ekolali denir. Bazılarında kendisine yapılan hareketi tekrarlar, buna da ekopraksi denir. Mimikleri tekrarlamaya da ekonomi denir. Kendisine verilen durumu bir heykelmişçesine koruyan hastalara filexibitas karea adı verilir. Bu hastalıkta kişinin heyecan bozuklukları farklı şekilde ortaya çıkar. İndiferans morbit adı verilen durumda hastanın heyecanı körelmiştir. Üzüntü ve sevinç duymaz ve tepki göstermez. Bazı hastalarda ise öfke, korku, örotizm ve denetimsizlik neşe gibi ilkel heyecanlar egemendir.

Ambilavans: Bu tür şizofren hastalarda birbirinin tersi düşüncelere sahiptir. Hem ölmeyi düşünür, ister hem de yaşamayı düşünür ve ister.

Şizofren çeşitleri vardır. Bunlar hastalığın hangi safhada olduğunu gösterir. Basit şizofreni 18-25 yaşları arasında ortaya çıkar. Bu şizofrenide heyecan bozuklukları ön plandadır. Entelektüel çöküntü görülebilir. Hiperfrenik şizofrende, 15-25 arasında kişilerde görülür. Bunda düşünce bozuklukları ve ambilavans ön plandadır. Katononi şizofrende ise, 18-25 yaş arasında görülür. Hasta hareketsiz ve donuktur. Tükürüğünü yutmaz ve idrar, dışkı gereksinimi duymaz. Paranoniel şizofren, 25-30 yaş arasında görülür. Hezeyanlar ve halüsinasyonlar ön plandadır. Hastalar düşmanları olduklarına, izlendiklerine ve kendisinin peygamber ya da Tanrı olduklarını düşünürler ve etrafa böyle söylerler.

Tedavisi, bu hastalıkta hastanede hekim tarafından sürekli gözlem altında tutulmalıdır. Hastalığın belirtileri görülür görülmez hemen tedaviye başlanmalıdır. Böylelikle tedaviden olumlu sonuç alınabilinir. Aksi durumda yani ilerlemiş durumda hastanın tedaviye olumlu sonuç alamsı imkânsız hale gelir. Şizofrenide rehabilitasyondan yararlanıldığı gibi, son zamanlarda ilaç tedavisiyle de olumlu sonuçlar alınmaktadır.