Gerçek ateş üç kısımdan oluşur. Birinci kısım üşüme duygusu, ikinci kısım ıslanmışlık duygu, üçüncü kısım terlemedir. Ancak, güneş yada sıcak çarpması gibi durumlara bağlı aateş yüksekliklerinde bu üç duygu durumu görülmesi mümkün değildir.

Bazı enfeksiyon hastalıklarının tanısında bazı ateş türlerinin yardımcı olması söz konusudur. Günümüzde antibiyotiklerin, ateş düşürücü ilaçların yaygın kullanımları bu ateş şekillerinin görülmesini ve böylece şekillerine bakarak tanıya gitmesini engellemektedir. Yinede günümüzde toplum kökenli enfeksiyonların tanısında ateş şekilleri bizlere yol gösterici olmaktadır;

1- Devamlı ateş: Isı değişiminin 1’C’den fazla olduğu ateş şeklidir. Tifo, bruselloz, enfektif, endokardit, tularemi, kızıl, riketsiyal enfeksiyonlar, pnömoniler, ilaç ateşi bu gruba örnektir.

2- Aralıklı ateş: Sabah, akşam ısı farkı 1 C’den fazladır. Arada normal değerlere ulaşır. Sıtma, kala-azar, miliyer tüberküloz, Stil hastalığı ( jüvenil romatoid artrit) bu grup için örneklerdir.

3- Bacaklı ateş: Sabah akşam ısı farkı 1 C’den azdır. Ancak en düşük düzey bile normale dönmez. Örnek olarak üst solunum yolu enfeksiyonları, tüberküloz, lejyoner hastalığı verilebilir.

4- Tekrarlayan ateş: Ateş birdenbire yükselir ve 3-5 gün sürer. Sonra birden bire düşer. Bir süre normla iken sonra tekrar yükselir. Buna örnek olarak; bruselloz, borrelia enfeksiyonları, sarı humma ve fare ısırığıdır.

5- Dalgalı ateş: Ateş yavaş yavaş yükselir. Birkaç gün yüksek kaldıktan sonra yavaşça tekrar iner ve sonra yine yavaş yavaş yükselmeye başlar. Bu dalgalanmalar haftalarca sürmeye devam eder. Dalgalı ateşe örnek bruselloz ve hodgkin hastalığıdır.

Ateş şikayeti olan bir hastada ilk olarak yapılacak iş ateşin nedenini bulmaktır. Bunun için hastanın yakınması, öyküsü, muayene bulguları, laboratuar test sonuçları (tam kan sayımları, tam idrar tetkiki, akciğer grafisi) ve ateş şekli bazı ipuçları verebilir. Enfeksiyon hastalıklarının tanısı için mikrobiyolojik incelemeler gerektirdiği gibi, kan, idrar, balgam, dışkı ve diğer vücut sıvılarının kültür sonuçları tanı için çok önemlidir.

Genel olarak ateşi nedeniyle ilk defa doktora başvuran ve solunum yolu enfeksiyonu olan kişilerin ateşinin sebebi genellikle virüslerdir. Bunların tedavisinde antibiyotiklerin yeri yoktur. Çoğunlukla kısa sürede kendiliğinden düzelirler. Ayrıca antibiyotik gerektirmeyen ateş nedenleri arasında; endokrin hastalıkları, ilaç ateşi, hepatitler, kafa içi kanamaları, emboliler, filebit ve maliniteler mutlaka akla getirilmelidir.