1928 yıllarında Kırgızistan'da dünyaya gözlerini açtı. Kendisi Talas Eyaletinde bulunan Şekeş Köyü'nde hayatını sürdürdü. Ondan sonra Bişkek'te eğitimini Veteriner Fakültesinde tamamlayıp mezun oldu. Kendisi Kırgızistan'ın önemli yazarlarından olup aynı zamanda çevirmen, gazeteci ve politikacıydı.

Cengiz Aytmatov, yazarlık macerasına 1952 yılında başladı. Aradan geçen yedi yıl içerisinde Kırgız Pradası gazetesinde muhabir olarak işe başladı. Daha sonra kendisine büyük bir ün kazandıracak olan "Povesti Gori Stepey" adlı öykü kitabını yazdı. Bu kitapla 1963 yılında Lenin Ödülü'ne layık görüldü ve bu onun en genç yaşta alınan Lenin Ödülü ünvanı sahibi olmasını da sağladı. Cengiz Aytmatov genelde eserlerinde aşk, dostluk, geçirmiş olduğu savaş dönemlerinin acıları ve kahramanlıkları ele aldı. Eserlerinde genelde Kırgızca ve Rusça dilini kullandı.

Cengiz Aytmatov, Kırgız gelenek ve göreneklerine hep sadık kalarak hayatına devam etti. Kendisi geleneklerine bağlı kaldığı için eserlerinde milletinin tarihi boyunca kazandığı, sosyal, ahlaki, edebi, kültürel ve askeri ne kadar yanı varsa hepsinin maddi ve manevi zenginlikleri ile birlikte eserlerine yansıtmıştır. Milletinin savaşlardaki acılarını kahramanlıklarını, tecrübelerini yazılarına aktarmış ve milletinin tüm değerlerini yazıya dökmüştür. Eserlerinde kendisinin de söylediği üzere hep Tipik İnsan'ı ortaya koymaya çalışmış. Eserlerinde, hikayelerinde milletinin bugüne kadar ağızdan ağza geçen efsanelerini, destanlarını, masal ve hikayelerini, bunlarında meydana geliş şartlarını ve ardındaki hikayelerini eserlerinde yeniden hatırlatmaya çalışırdı. Kırgız-Türk kültürünü, psikolojisiyle, duyuş ve anlayış tarzıyla eserlerine de mümkün olduğunda bol yer alır. Cengiz Aytmatov'un en göze batan özeliği özüne bağlı, kendinden, halkından, coğrafyasından haberdar olma olarak kendini göstermektedir.

Uluslararası bir ünvana sahip olan Cengiz Aytmatov'un eserleri, tam olarak 150'den fazla dile tercüme edilmiştir. Bu ünü ona Kırgız Yazarlar Birliği Prezidyumu üyeliğine, 1962 yıllarında ise Kırgız sinematografi işçileri birliği birinci sekreterliğine getirildi. Bununla birlikte 1968 yılında "Sovyet Devlet Edebiyat Ödülü" kazandı. Son yıllarında ise Cengiz Aytmatov politikaya atılmıştı. Kırgızista'nın Talas bölge Milletvekilliği yaptı ve bunun yanı sıra Benelux Devletleri büyükelçiliği görevini de üstlendi. Daha sonraları ise Diyalog Arasya dergisinin yayın kurulu üyeliğini de üstlendi. Hayatı bu kadar hareketli ve renkli geçen Cengiz Aytmatov, doktorlar tarafından böbrek yetmezliği teşhisi konulmuştu. Uzun çabaları sonucunda yenik düşen Cengiz Aytmatov, 2008 yılında hayata gözlerini yumdu. Cengiz Aytmatov bir Rus televizyon kanalı için belgesel çekimlerine gitmişti. Gittiği Tataristanda böbrek yetmezliği rahatsızlığı geçirdi ve hastaneye kaldırıldı. Daha sonra Almanya'ya nakledildi ama kurtarılamadı. Kırgızlar Cengiz Aytmatov'u o kadar çok seviyordu ki; 2008 yılını Cengiz Aytmatov yılı olarak ilan etmişlerdi.

ESERLERİ

*Dağlar Devrildiğinde-Ebedi Nişanlı

*Darağacı - Dişi kurdun Rüyaları

*Gün Olur Asra Bedel

*Fuji-Yama

*Beyaz Gemi

*Selvi Boylum Al Yazmalım

*Elveda, Gülsarı

*Dağlar ve Steplerden Masallar

*İlk Öğretmenim

*Cemile

*Yüzyüze

*Zorlu Geçit

*Toprak Ana

*Cengiz Han'a Küsen Bulut

*Çocukluğum

*Kızıl Elma

*Hiroşimalar Olmasın

*İlk Turnalar

*GülSarı

*Deniz Kıyısında Koşan Ala Köpek

*Sultan Murat

*Dişi Kurdun Rüyaları