Son yıllarda adını sıkça duyduğumuz Haşimato hastalığı, tiroid bezlerinin iltihaplanması hastalığıdır. Boğazdan ziyade, tiroid hormonu bozukluğunun vücutta yarattığı değişikliklerle ilgili belirtiler gösterir. Toplumun %2 lik bir kısmında görülen hastalık, özellikle kadınları tehdit etmektedir. 1912 yılında "Hakaru Haşimato" adlı bir Japon doktor tarafından tanımlanmış ve onun adıyla anılmaktadır.

Anadolu'da malesef birçok gelin "Tembel Gelin Hastalığı" diye adlandırılan haşimato-hipotiroidi hastalığı yüzünden evliliklerinde sıkıntı yaşamış, tartışmaların ortasında kendilerini bulmuşlardır. Hastalığı anlaşılamayan gelinler, kendilerini ifade edemedikleri ve de hastalığın tanısı konamadığı için evliliğinden bile olabilmektedir.

Normalde tiroid bezi içinde, tiroid hormonları T4 ve T3 ün yapımında rol alan tiroid peroksidaz (TPO) enzimi bulunur. Haşimato hastalığında, bağışıklık sistemi bu TPO maddesini tanıyamaz ve ona karşı anti TPO antikorunu üretir. T4 ve T3 tiroid bezi içinde "tiroglobulin" adlı moleküle bağlı halde depolanır. Normal zamanda tiroglobulinde bir sorun yoktur.

Haşimato hastalığına yakalanan kişilerde, hastanın bağışıklık sistemi, tiroglobuline karşı antitiroglobulin kısa adı ile antiTG antikoru üretir. AntiTG ve AntiTPO antikoru Haşimato hastalığı (Hashimoto tiroidit) olan kişilerde tiroid bezinde tahribata yol açar. Bu tahribat konunun uzmanı tarafından yapılan tiroid ultrasonografisinde direk olarak anlaşılabilir. Haşimato hastalığına yol açan antiTPO ve antitiroglobülin tiroidin büyük kısmını tahrip edebilir. Buna bağlı olarak tiroid hormonu üretimi azalır ve hipotiroidi yani tiroid tembelliği gelişir. Tiroid tembelliği(hipotiroidizm) metabolizmayı yavaşlatır ve kilo alma artar. Haşimato hastaları kolay kolay kilo veremez. Kilo sorunu dışında başka şikayetler de başlar. Ortaya çıkmasında en önemli etkenler, aşırı miktarda tuz tüketimi, ani ve sarsıcı üzüntüler, hamilelik, stres, solunum yolu enfeksiyonları. Erken evrede teşhis edilemezse tiroid kanserine dönüşme olasılığı bulunuyor.

Tetkikleri

Büyük bir kısmında tiroid hormonları normal seviyededir(FT3, FT4, TSH). %10 civarı hastada hipotiroidi oluşmuştur(FT3, FT4 düşük, TSH yüksek).

Kanda otoantikorlar bulunmaktadır( Anti TPO, Anti TG) . Hastaların büyük bir çoğunluğu yaşamları boyunca bu antikorları taşır. Antikor bulunması, şimdi yoksa bile ileride hipotiroidi gelişeceğini gösterir.

Haşimato hastalığı ultrasonografi ile teşhis edilebilir. Tesbit edilen nodüllerin iyi huylu olup olmadığını anlamak için ultrasonografi altında iğne biyopsisi yapılması gerekebilir.

İlk Belirtiler ve Evreler

Çoğu hastanın önceleri şikayeti bulunmaz. Hastalık evreler şeklinde gelişir. Fakat zamanla Haşimatolu hastalarda tiroid bezi yetmezliği (hipotiroidi) oluşur. Hastalar genelde guatr veya tiroid hormonu yetersizliğiyle ortaya çıkan halsizlik, bitkinlik, uyku hali, el ve yüzde şişme, ses kalınlaşması gibi şikayetlerle başvurur.

Kabızlığa, üşümeye ve adet düzensizliği, memelerden süt gelmesi, adele krampları, ağrılara yol açabilir. Haşimato ile gelişen hipotiroidi, hastaların bir kısmında cinsel isteksizlik, yorgunluk, hatta depresyona neden olur. Kolesterol düzeyi genelde yüksek olduğu için kalp damar hastalıkları da beraberinde gelir. Hipotiroididen dolayı saç ve cilt kuruması, tırnak kırılması olabilir, saç ve tırnaklar parlaklığını kaybeder. Saçların dökülmesi başlayabilir. Bunlardan en kötüsü fiziksel görünümü de etkileyen kaş dökülmesi ve kaş incelmesi, çünkü görünüm kişilerin psikolojisini etkiliyor ve maalesef de çare bulunamıyor. İlerlemiş durumlarda kalp zarında(perikardit), akciğerde(plörezi) ve karında su toplaması(asit) görülebiliyor.

Tedavi

Haşimato hastalarının hemen hemen tamamında, hipotiroidi maalesef hastalığı tamamen ortadan kaldıracak bir tedavi henüz yoktur. Yapılacak tedavi hasta guatr ve hipotiroide bağlı olarak planlanır. Beslenme düzenine ilaveten Tiroid homonu verilmelidir. Tedavi ömür boyu planlanmalıdır. Göz, yüz ve ayak şişliklerine oranla cilt ve saç bulgularının düzelmesi daha uzun zaman alır. Koroner kalp hastalarında ilaç düşük doz ile başlanır. İlaçlar aç karna alınır, başka ilaç alınıyorsa aynı anda alınmalıdır.  Tiroid hormon yapımı için gerekli olan iyot her gün yeteri kadar gıda ve su ile alınmalıdır. Zeytin yaprağı, üzüm çekirdeği, nar kabuğu, brokoli bitkisel takviyedir; ancak doktor kontrolünde kullanılmalıdır. Haşimato tiroiditi bulunanların iyottan uzak durmaları gerekir.  Protein kaynağı olarak çeşitlilik sağlamalı, haftada iki kez balık, tavuk, kırmızı et tüketmeye özen göstermeli, tahıl ürünleri ihmal edilmemelidir.