Noel Baba, elfleri ile birlikte birçok farklı hediye hazırlayan, bu hediyeleri de ren geyiklerinin çektiği arabasına binerek evlere dağıtan bir kahramandır.

Genellikle bacadan evlere girerek, çocukların dileklerini gerçekleştiren Noel Baba, genellikle eski çorapların şömine üstüne asılması suretiyle çocukların dileklerine ulaşmaktadır. Bunun yanında, kendisinin gece geç saatte geleceğini bilen çocuklar, Noel Baba ve geyiklerinin beslenmesi için, salonun bir köşesine süt, kurabiye gibi yiyecekler bırakırlar.

Çoğu hikayede göbekli, ton ton, yaşlı, sevimli, beyaz saçlı ve sakallı olarak tasvir edilen Noel Baba figürü, kırmızı bir kıyafet ile de özdeşleşmiştir. Yaşadığı yer olarak Kuzey Kutbu işaret edilen Noel Baba, kimi anlatımlarda İsveç'te, kimilerinde Norveç'te, kimilerinde ise Grönland'ta hikayeleştirilir. Bu tasvir ve anlatım farklılıkları kültürden kültüre de değişmektedir.  Noel Baba figürü farklı dillerde, Aziz, Nikola, Klaus, Noel gibi sözcükler ve onların türevlerinden oluşmuş isimlerle anılmaktadır. Bazı Avrupa ve Latin Amerika ülkelerinde, Noel Baba için kullanılan Kris Kringle ismi ise, ilk defa Martin Luther tarafından kullanılmış olan, Almanca kökenli Christkind (Çocuk Mesih) nitelemesinin değiştirilmiş halidir. Tutucu ve Katolik olan kiliseler, bu ismi benimsemişken, daha seküler bir yapıda olan Protestan kiliseleri ise, Noel Baba ismini kullanmışlardır.

Noel Baba, tarihi anlamda da Piskopos Nikola'ya benzetilmektedir. Hristiyanlık inancının önemli azizlerinden biri olan Nikola, iyi kalpli olması ve cömertliği ile tanınmaktadır. Tecavüze uğrayan ya da acı içinde ölen insanların bir kısmını duruluk içinde dirilttiğine inanılan Nikola, benzer efsanelerde de bu şekilde anılmaktadır. Tüm Avrupa ve hristiyanlık inancının egemen olduğu çoğu ülkede, adına kiliseler yaptırılan Aziz Nikola'nın, kendi ismi ile anılan bir kilise de, İstanbul'da bulunmaktadır. Zamanın Roma İmparatoru tarafından, bu kilise inşa ettirilmiştir.  Flaman ve eski Hollanda dillerinde Sinterklaas ismi ile bilinen Aziz Nikola, Hollandalı göçmenlerin Amerika'ya intikal etmesi ve yerleşmesi sonrasında ise, "Santa Claus" ismi ile anılmaya başlamıştır.

Noel Baba'nın evlere ve bilhassa da çocuklara hediye getirmesi geleneği, İskandinav Mitolojisi'ndeki ulu tanrı Odin'e dayanmaktadır. Odin, ne zaman uçan atı ile ava çıksa çocuklar evlerinde çizmelerin içine, at için saman ve havuç koymaktalardı. Bu iyilik karşısında ise tanrı Odin, çocuklara şekerleme ve hediyeler getirmekteydi. Bu inanış, zamanla Noel Baba'nın hediye getirme geleneğine dönüştü. Ayrıca, uçan at yerine ren geyikleri teması ortaya çıktı.

Bu günkü Noel Baba imajı, karikatürist Thomas Nast'ın, 3 Ocak 1863 tarihinde, Harper's Weekly dergisine basılan çizimlerine dayanmaktadır. Karikatürist Nast'ın çizimleri de, 1822 yılında, Amerikalı şair Clement Clarke Moore'un kaleme aldığı Aziz Nikola'nın Ziyareti veya Noel'den Önceki Geceydi isimleri ile bilinen eserlerden esinlenilerek ortaya çıkmıştır.  Popüler olan Noel Baba imajı ise, Haddon Sundblum adlı çizerin, 1931 yılı itibariyle başladığı ve Coca - Cola şirketi adına hazırladığı çizimlerle, son şekline bürünmüştür.