Pareto analizi, bir sorunun önemli sebeplerini, nispeten daha önemsiz sebeplerden ayırmak için kullanılan bir çubuk diyagramı'dır. Takım çalışmalarında da sıklıkla başvurulan bir yöntemdir.

Problemin çözümü, başarı durumu belirlenmesi gibi amaçlar adına bir başlangıç noktası belirlemek ve sürece devam etmek, yöntemin alanına dahil edilmektedir. Bu prensip, İtalyan ekonomist Vilfredo Pareto’nun adını taşımaktadır. Yönetim bilimci Joseph M. Juran da, yöntem ile anılan bir başka isimdir.  Pareto analizinde, 80 / 20 olarak bilinen bir kural bulunmaktadır. Buna göre, birçok olayda sonuçların %80'’i, nedenlerin %20'’sinden kaynaklanmaktadır. Yöntemin doğruluğunu tasdik eder nitelikte olarak, Pareto’nun gözlemine göre, İtalya'’nın bütün “gelirinin %80’ine, İtalyan nüfusunun sadece %20'’si” sahip bulunmaktadır.

Pareto analizinin temelinde, yukarıda da belirtildiği üzere, sonuçların çoğuna nedenlerin çok az ve önemli bir kısmı etki etmektedir. Bu perspektif, kimi zaman tam tersi şekilde algılanabilse de, bu karıştırılma durumu yanlıştır. Örneğin, bir mağazanın satış hacminin %80’'ini, müşterilerin genelinin %20'’si oluşturmaktadır. Bu dağılıma da, Pareto dağılımı denmektedir. Eğer Pareto dağılımında seçilenler ve değerlendirmeler doğru şekilde okunursa, %80'’lik sonucun da nedenlerin %20’sinden oluştuğunu söylemek zaten doğru olsa da, üstüne bir de, bu %80'lik sonucun içindeki %80'’lik bölümün de dağılımın %20'’lik kısmından kaynaklandığını belirtmek yerinde olacaktır. İşte bu durum da, her ne kadar karmaşık gibi görünse de, aslında %80'’in %80'’i alınarak %64 ve %20’'nin %20’'si alınarak %4 sonuçlarını ifade eder. Bu oranlar da, “64 – 4 kanunu” olarak belirtilmektedir.  Pareto prensibi ve grafiği, altı sigma ve toplam kalite kontrolü konularında sıkça başvurulan bir yöntemdir. Aynı zamanda bu prensip, stok giderlerini düşürmek amacıyla tedarik zincirleri yönetimi ve stok optimizasyonları çalışmalarında da kullanılmaktadır.

Pareto analizi, bağlı olduğu prensipler ve grafikleri, birçok faydayı da beraberinde getirmektedir. Öncelikli olarak, problem üzerinde en çok etkisi olan faktörü göz önüne getirir. Diğer yandan ise, problemleri listelemek ve karşılaştırma yapabilmek adına önemli bir gereç niteliği taşır. Yine problemlerin ve faktörlerin önemine göre tablo oluşturma fırsatı sunar. Oluşturulan listedeki toplam hata sayılarını da hesaplar. Ayrıca, çalışma içindeki her bir problemin ayrı ayrı yüzdelerini de hesaplamaktadır. Yapılacak olan bir takım çalışmasında ise izlenecek ortak yolu belirlemede yardımcı olur.

Peki, Pareto Analizi’nin Belli Başlı Adımları Nelerdir?

- Üzerinde çalışılacak prosesler ya da sorunlar doğru olarak belirlenir.

- Yatay eksen üzerinde % oranı, düşey eksen üzerinde de sebebin işaret edildiği diyagram oluşturulur.

- Yatay eksen eşit aralıklara bölünür. Böylece her çubuk, farklı kategorileri temsil edecek şekilde grafikte yer alır.

- Sıklıkla karşılaşılma durumuna göre, soldan sağa doğru tüm kategoriler sıralanır. Göze güzel görünmesi ve algılanmasında sorun olmaması açısından da, her kategori mutlaka farklı isimlerle adlandırılmalıdır.

- Diyagram, sonuç odaklı olmalı ve buna göre başlıklanmalıdır.

Çalışma sonucunda, Pareto analizi önemli sebepleri önemsiz sebeplerden ayıramamış durumda ise, veri gruplamada ve kategori belirlemede yanlışlıklar olmuş olabilir. Doğru ve uygun bir teknikle uygulanan Pareto analizi sonucunda, hemen hemen tüm çalışanların da anlayacağı şekilde bir çıktı alınarak, işletme açısından büyük faydalar sağlanabilmektedir.